железо (ср.)
Света е куќата моја: со барут и железо полна е; не ќе ја срами Неда родината своја.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Олово, железо, сине, теб живот ти скина, Турчин махна, Турчин удри, тебе располови.
„Крвава кошула“
од Рајко Жинзифов
(1870)
На првиот кат, во должина од целата куќа, балкон напред ограден со железа извиени во форма па шарои.
„Антица“
од Ристо Крле
(1940)
- Малку е, наслутив насмевка зад замрсените влакна со боја на `рѓосано железо.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Ама, ела зло без тебе полошо! Само гледај побрго: дури е жешко железото се чука.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
И кога овие се приближија, стариот бег просолзи, и се избакна со сите тројца и им подари по две железа за кревети.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Залутав одамна љубопитна во овој грд пејсаж од железо цреп и бетон но сепак останав жива Сега сум малечка полјанка на туѓите убави надежи за кои го крадам неверна ветерот од реката Безброј патувања им нудам на очите и стапалките што паѓаат уморени на моите сиромашни откоси Но спомени имам и јас па свенувам штом ќе ми шепнат дека сум била шарено крило на убавината Шарено крило на младоста во коренот на плитките води што растат со жолтиот спомен во купишта од сено
„Дождови“
од Матеја Матевски
(1956)
Во огромната челуст на тишината невратно се губеа притаени пцости, злокобно тропање на некакво железо, неразбирлив шепот и сѐ што не се слушаше, и сето она што сивите луѓе, го носеа под грло, зашто 'рбетникот на големиот организам на колоната беше скршен.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Сал ритамот плиска по брегот на железото.
„Дождови“
од Матеја Матевски
(1956)
Клинците на алката ѝ се збуцаа во непцата и ѝ го раскрвавија јазикот; железото зачкрат под незините заби.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Слабите раце на Август ги прегрнуваат решетките на кафезот, малата паметна глава е скоро провлечена помеѓу две јаки железа.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Го враќам минатото: провокаторот е закопан на многу места во куќава - дел во оние стари добри пегли со јагленово загревање, дел во радиотот чиј механизам го однесоа во вреќа црни и дрипави собирачи на старо железо, дел во дупката на подот во кој ја чував Неговата слика.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Тропна со железото на портата и бргу слушна глас одвнатре: – Кој е? – Јас сум, Сефедине – му се кажа кадијата на својот домашен слуга, Сефедина.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Зачкрта железо в железо, како болка протече шумот низ клучалката. „Готово е“, се издолжи безглавата сенка.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Стојан, кој го удираше постојано железото за пајдос, сега беше избеган некаде долу меѓу купиштата тули.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Внимателно го крена ’рѓосаното железо, изгравирана глава на лав, што висеше на она крило од портата кое не се отвораше при секојдневната употреба и околу кое беше напластен од страните мов, а од долната ивица, напролет никнеа тревки.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Аргир ја крена мистријата и удри со неа неколку пати во железото.
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
При тоа убаво си ја чукна главата од железото но толку беше преплашен та не почувствува никаква болка.
„Било едно дете“
од Глигор Поповски
(1959)
Тој ги пиеше со жедта на своите очи оскудните зраци и секој шум што доаѓаше однадвор го притегнуваше кон прозорецот, иако знаеше дека ќе ја сети пак само ладнината на железото врз челото и сувоста на правта, налепена по сивкавите лушпи на ова одвратно дрво, ќе го заскокотка грлото и сипкава кашлица ќе го наполни телото со морници.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Поткачен на одарот, Арсо го прилепуваше увото на железото и наежавено ги прислушнуваше плашливите нијанси на човечката онеправданост и мака.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
