спомен (м.)
Токму ваков Делчев остана и во споменот на народот, поради што за него се испеани и најмногу и најдобрите македонски револуционерни народни песни, во кои македонското национално обележје е особено потенцирано.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
А Локвата денес со бранови крилни, што стопани свои ве најпосле виде, та не може никој да ве скорне, силни, за вашата смелост скап спомен ќе биде!
„Локвата и Вињари“
од Лазар Поп Трајков
(1903)
Но таа опшност не е нешто што почива врз некакви заеднички спомени и заеднички историски задачи што да се сознаваат и да се имаат сознавано од нас и од Бугарите еднакво.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Да останат вечно спомените тешки за војвода тука што остави снага, за честа што тука во часови жешки бој водеше страшен за слобода драга.
„Локвата и Вињари“
од Лазар Поп Трајков
(1903)
Националното и религиозното непријателствување треба да станат само еден жален спомен.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
АРСО: Ќе спечалам, ќе ја соберам вересијата и ќе ти ги вратам парите, а лозјето остави ми го, ти се молам, чорбаџи Теодосе, ми е спомен од татко и од дедо.
„Чорбаџи Теодос“
од Васил Иљоски
(1937)
Ајде ме води, преведи пред какви да се спомени, само пред свет ме изведи, срце ми чисто остави. ***
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
Води ме, ајде, ти пат мој прашен, запази спомен од мојот траг, додека живот – поројот страшен – ме врати на роден праг.
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
И тогај морен нема да шепнам за спомен со засипнат глас, а бурно, ех, бурно ќе викнам: ете нѐ братко, најсреќни нас!
„Песни“
од Коле Неделковски
(1941)
Само летно време, играјќи брканица, децата се криеја во неа, а наесен немирникот – ветер кога ќе зашумеше во оголените гранки на тополите, и ги кубеше сламените старечки плеќи, се напињаше да ја одвее, но Аврамовата колиба зачудо долго време се додржа и остана сред бавчите како спомен на страшниот полјак со големи обесени мустаќи.
„Бегалци“
од Јован Бошковски
(1949)
Селаните мои крај мене се збират, ми трепери срце разиграно врадост, о, селани мои, о ливади цветни, о, денои среќни -спомени на младост!
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Ко спомен тој е на деветстотрета, на Прохор Пчински, на Мечкин Камен, о, расти, цути Републико света, во гордост веј се, алово знаме!
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
Пред мене се редат куќи и улици, училиште селско, варосано, чисто, о, спомени детски, одбегнати птици, ко детулче каде јас сум учел писмо!
„Мое село“
од Ванчо Николески
(1950)
— Земете, рече, за спомен. Вратил — не вратил, алав и од мене и од ала. Лежете и мислете стариот мудур.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
На првата редовна служба Петко беше ракоположен за ѓакон, утредента за свештеник, и откако владиката го испраша дали ги знае сите поповски марифети, а особено откако ги брои Трајко дваесет и петте златни лири, нашиот Петко ја кладе в џеб „грамотата", си ја наметна шапката што му ја купи самиот коџабашија за спомен и си дојде в село како вистински поп.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Тој ја запази и со неа војводува до пред три години, та дури еден од условите за предавање што му ги постави на окружниот началник во Битола беше тој: да му ја остави манлихерата како спомен и да се служи со неа во шумарската служба.
„Крпен живот“
од Стале Попов
(1953)
Таков бил и Луман на кого луѓето до селото под Пелистер му испеале песна што и денеска се пее и го чува споменот за човекот што го заплашил народот и за едни добри луѓе што биле комити ѝ му платиле.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
А да ви кажам веднаш, песната е еден мачен спомен на луѓето што живеат под Пелистер.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Спомени, назад во канија. Доцна. Навистина острица ја стружеше танката кора на заборавот.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Очите полека свикнуваат на темнината, полека во нив се палат искри - влага на неврат, далечен спомен покриен со копрена на живот.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
