стемни (св.)
Мрдни — Саветке, да би не мрднала од местото, оти еве се стемни.
„Антица“
од Ристо Крле
(1940)
- Синојка, кога се стемни.
„Бегалци“
од Јован Бошковски
(1949)
Пред да падне со лицето в трева, му се стори дека неочекувано брзо се стемни.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Затоа и сите чифчии денеска стоички го поднесуваа припекот на сонцето и чекаа да се стемни за да се вратат во своите кошарки по чифлизите и да го продолжат ропскиот живот.
„Калеш Анѓа“
од Стале Попов
(1958)
Откако сѐ извадија од ковчезите и купија од дуќаните уште дарови не само за зетот и за неговите роднини, туку и за сите што беа поканети на стројот, и се послаа простирките и по должината на целиот двор, пред лицето на куќата, од каде што ќе доаѓаат гостите, таткото нареди да се запалат фенерите на улицата и ламбите во одаите во чардаците, макар што не беше стемнето и се гледаше добро од дневната светлина...
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Но тоа беше преку денот и стариот судија им рече дека ќе ја разгледа тужбата кога ќе се стемни, зашто дење тој не гледа.
„Било едно дете“
од Глигор Поповски
(1959)
Ја завлече главата во биковскиот врат и стана презрив и тврд, се стемни чиниш цел живот да се хранел со гавранови срца. „Во зло време се задеваш со мене.“ И гласот му беше темен.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Ако успеале да им избегаат, можеби ќе дојдат кога ќе се стемни. Ќе чека.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Не ќе се најде ли некој, што ќе го пречека нанишан некоја вечер, без многу да му ја мисли што може да му се случи после, некој, кому ќе му биде и премногу стемнето пред очите, за да не може ни да се обѕрне на тоа; да му биде сосема сеедно тоа.
„Белата долина“
од Симон Дракул
(1962)
Кога се стемни, кроце влезе во дворот.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
Туку... Се стемни. Ајде да одиме дома.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
„Стемнило ми се стемнило Пелистер магла фатило, девојче друмје згрешило...“
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
И се плашеше секој прокоба некоја да не го стемни И фатен да гледа како го спепелува месечијната И во смил како го престорува: - Тој што ќе го прескочи Светото дрво, Се на смил и на гороцвет што личи – ќе управува.
„Камена“
од Анте Поповски
(1972)
Ако ги стемни, ќе ги извадат ќебињата што ги имаа преку рамо и ќе се кутнат во некоја од ливадите крај патот. Ако стасаат- ќе стасаат.
„Будалетинки“
од Мето Јовановски
(1973)
Џипот дојде кога веќе беше стемнато.
„Бојан“
од Глигор Поповски
(1973)
Сонцето зајде, се нафати мракот, се стемни, езерото ги промени сите бои и најпосле остана со една чакната блескавост што зрачи студенило.
„Будалетинки“
од Мето Јовановски
(1973)
Ноќта се стемни со месечина, а езерото заблескоти како огледало во кое уште што не можеш да се огледаш.
„Будалетинки“
од Мето Јовановски
(1973)
Беше многу рано, иако стемнето, за да се затвори во колибата и да се осами уште повеќе отколку што беше, па ги задржа кучињата во тремот, фрлајќи им и по некое парче сирење, за што, кога би го видел дедо му, убаво би го искарал.
„Бојан“
од Глигор Поповски
(1973)
Ранетите чекаат да се заврти сестрата, а потоа да се испразнат во кофата; поздравите со нож дупат дупки на вагонот да гледаат кај се оди и низ нив чишкаат; милосрдната сестра чека да се стемни во вагонот за да се олесни и таа.
„Свето проклето“
од Јован Стрезовски
(1978)
Кога се стемни, се провре низ прозорчето од коњушницата и го фати патот за дома. Во селото стаса пред закопот.
„Свето проклето“
од Јован Стрезовски
(1978)
