ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Дистанца спрема телото во дваесеттиот век почнува да се воспоставува во авангардните движења од почетокот на векот, најнапред со радикалните стремежи кон дисциплинираното, униформирано и потполно тело на еден автомат или визуелна структура, подоцна со хепенинзите и перформансите од шеесеттите и седумдесеттите, кога на сцена се изложува телото на екстазата (коешто исто така е некое друго тело) и воедно се задира во него (SM перформансите на na Gina Pane, Chris Burden, Orlan итн.).

Тоа е основното: мојот крик е човечки, против степенот до кој немоќта преовладува во културата.

Тоа е криза што може да се спореди со најголемите кризи во дваесеттиот век, со светските војни.

Животот на татко ми на Балканот се поклопуваше точно со три четвртини од дваесеттиот век.

Познатата теза на Френцис Фукујама од крајот на дваесеттиот век е една од темите кои вршеа големо влијание на литературата кон крајот од дваесеттиот век.

Особено една наизглед мала поединост ме вознемируваше, а тоа беше дека наводно, синот на правнукот на Нико Кочов, Петруш Кочов, во некаква нејасна околност, веројатно по некоја расправија (зашто нетрпението меѓу двете семејства траело до триесеттите години на дваесеттиот век, кога машките глави од семејството Кочови заминале за Америка), ја удрил жена му на мојот прадедо Славејко Поцо.

Можеби токму тука, во неговиот придонес, заедно со други мислители во дваесеттиот век, кон подривањето на картезијанската перспектива - наредните генерации ќе го препознаат најголемиот придонес на Витгенштајн. превод и подготовка: Жарко Трајааноски 68 Margina #15-16 [1995] | okno.mk Nick White ЛОКАЛНА СЦЕНА [ Интервјуто со Д.

Ова беше имплицитно во целото проследување на концептот на следење на правило.

Ом наслов на оригиналот: Hildegard Brenner, Die Kunstpolitik des Nationalsocialismus, Ro- wohlt Taschenbuch Verlag GmbH, Reink bei Hamburg, 1963 62 okno.mk Потсетување: За “изопачено” во уметноста” нацистите го сметаа речиси сето она што во историјата на уметноста денес се нарекува Модернизам во првата половина на дваесеттиот век и што во совремиево вредносно е оценето како најзначајна уметност во веков што изминува.

Токму тоа се наоѓа во барањето за семожноста на формалното мислење кое во втората половина на дваесеттиот век изведе преврат. Маргина 35 135

Од моментот на раѓање - кога бебето од камено време се соочува со мајката од дваесеттиот век - детето се подложува на тие сили на насилство наречени љубов, како што биле подложени и нивните родители, а пред тоа - родителите на нивните родители. okno.mk | Margina #22 [1995] 29

И така, во седумдесеттите години на дваесеттиот век, според неговите процени, не постоеше никаква опасност, ни за него ни за семејството, да ни ја открие нам, на неговите деца, некои веќе возрасни, тајната за роднинските врски со Фатхи-беј Окијар, да ни ја открие тајната на својата цариградска младост и, конечно, да ни проговори за средбата со Ататурк.

Ако поголем дел од човештвото живее во градовите, човекот од крајот на дваесеттиот век, го сакал тој тоа или не, ѝ припаѓа на урбаната цивилизација.

Социјалните утопии врзани за градот, од Платон до Леонардо и Кампанела, или визиите придвижени од урбанистичките мотиви, каква што е Албертиевата, не можат да ја разрешат основната разлика на мислењето во архитектурата и во идеологијата - којашто во дваесеттиот век ја потврди судбината и на тнр. модерно движење, на Гропиус и Корбизие.

Повеќето луѓе низ историјата живееле во мали рурални населби, но кон средината на дваесеттиот век процентот на урбано население нагло расте и урбаната популација опфаќа половина човештво.

Од времето на светската библиотека до дваесеттиот век Александрија е повластено место на книжевната имагинација, топос на тнр. александриски стил.

Книжевноста на деветнаесеттиот век настојува местото на настаните да го именува и да го постави пред раскажувачот како зададен простор, услов за карактеризацијата и индивидуализацијата на ликовите, додека книжевноста на дваесеттиот век го изразува присуството на градот низ раскажувањето, низ сомнежот и колебањето на перцепцијата, иронијата и лажливата самосвест.

Мегалополисите на дваесеттиот век меѓутоа, се протегаат на неколку десетици километри.

Адолф Хитлер, надвор од хуманистичкиот морал на дваесеттиот век сигурно би бил една од најмаркантните фигури во историјата на светот.

Во дваесеттиот век овие машини за слики се секуларизирани во филмските фабрики за соништа, секуларизирани како и многу други нешта, “трансформирани” и “деформирани” во орудија што служат за изработка на псевдо- романтични средства за забава на толпата.

Оттука, сѐ поголем број на британски и северно-американски студенти кои ги читаат преведени делата на грчките и латинските автори, или ја учат значајната проза од деветнаесттиот век или драмските текстови од дваесеттиот век, ги третираат преведените текстови како да се напишани на нивниот јазик.

Најголемите чекори што беа направени на полето на Translation Studies во дваесеттиот век, беа потикнати од подготвителната работа на одредени групи кои работеа во Русија во 1920-та година, а веднаш потоа и од Прашкиот лингвистички кружок и неговите ученици.

Оттука произлегува и двосмисленоста со која преводите се оценуваат во дваесеттиот век.

Сѐ повеќе овие европски земји наликуваат на САД од почетокот на дваесеттиот век.

Од експлозивната енергија на критичката традиција на деветнаесеттиот и дваесеттиот век, денес преостанаа само театрални одречувања, ритуални негации. 92 Margina #4-5 [1994] | okno.mk

Затоа што тој е веројатно последниот и најнескротениот нереализиран национализам на дваесеттиот век.

Критичките модели се чини го одиграа својот асимилиран пораз.

Таа е исто така неверојатно слична со приказната за смртта на Пјетро Аретино, познат ренесансен сатиричар, кој толку силно се засмеал по една шега по вечера, што паднал од столот, си го скршил черепот и умрел. За Дишан, се чини, единствената смрт што му одговарала е да умре со насмевка на лицето. 118 Margina #4-5 [1994] | okno.mk

Каков крај, подобар од овој, може да има еден уметник чии контраверзни идеи поставија основа за некои од највжештените полемики во историјата на уметноста на дваесеттиот век?

Како што одминувал дваесеттиот век, така новиот сексуален тип добивал поцврсти облик и изглед. Сѐ почесто се појавувал во геј-фикцијата.

Сепак, јасно и неспорно е дека нешто се сменило во текот на дваесеттиот век. Родовата инверзија морала да ѝ направи место на една нова категорија: „хомосексуалноста“.

А можело и да си бидеш геј без да те нагрдуваат никакви видливи стигми на родова девијантност или настраност – без да бидеш на изглед некако инаков од нормалниот свет. ‌ Да бидеш геј, според новопојавенава дефиниција од дваесеттиот век, било да имаш сексуалност, а не култура.

Тој процес имал започнато многу порано и веќе долго се одвивал, но не се заокружил до дваесеттиот век.

Дека геј- мажите се особено восприемчиви за музиката и уметностите било тема уште во писанијата на психолозите и сексолозите од почетокот на дваесеттиот век.

Задржувајќи си ја љубовта кон гласовната музика на подоцнежиот период на романтизмот, па дури и на онаа од дваесеттиот век, тој смело сними низа песни и арии напишани исклучиво за женски глас, кои обично ги исполнуваа само сопрани.109 Се разбира, Даниелс не е првиот геј-маж што уживал во пеење, макар и насамо, велики дела од женскиот гласовен репертоар, како што ќе ви потврди секоја оперољубива кралица (а денес во геј-светот никој освен, можеби, оперољубива кралица нема да сака да ви признае нешто толку незгодно).

Девијантниот секс можел да ѝ избега на патологијата преку нормативниот родов идентитет и родовиот стил: ниту конвенционално женствената жена која си дозволувала да ја задоволува некоја машкуданка ниту ороспиецот што се идентификувал како стрејт, а кој играл мажествена улога кога им се проституирал на обратни, женствени мажи, не подлежеле редовно на постојан лекарски надзор сѐ додека не поминал добар дел од дваесеттиот век.48

Се чини дека тука почнува дваесеттиот век и влегуваме во деветнаесеттиот и можеби уште подлабоко во времето.

Хенри Милер беше само природно продолжение на нивното анализирање на сексуалните конотации во романот на дваесеттиот век.

Михаил Афанасјевич Булгаков - име на едниот од, најмногу, петорицата автори што ја свртеа прозата на дваесеттиот век наопаку. (По азбучен ред, тоа се: Борхес, Булгаков, Кафка, Платонов, Пруст или Џојс - мала отстапка за сите љубители на најдосадниот писател на векот)

Во дваесеттиот век фотографскиот поглед е изедначен со природата, дури фотографската слика се смета за пореална од самата реалност. okno.mk 55

Преводот е извршен според најкомплетното издание на ФМД, академското издание во 30 томови.

- Не можеш ли да разбереш, човеку, дека ова е крајот на дваесеттиот век. Во кое ли време живееш ти?

Според него, марксистичката идеологија е најразвиена и најприсутна идеологија во дваесеттиот век, најизграден примерок на идеологија; уште повеќе, марксизмот, како продукт на западната мисла „го задржува легитимитетот не само да биде изучуван и интерпретиран, туку и сѐ уште да биде инспирација“.

Но, фактот што марксистичката идеологија е дел од ‘формата на животот’ на авторот, не е единствен разлог поради кој тој најчесто ја дава неа како пример.

Ова наедно е и тврдење на некои постари социолози и уметници на дваесеттиот век, на пр.

Подоцна, во дваесеттиот век, постоеја тоталитарците, како што ги нарекуваа.

Според стандардите од почетокот на дваесеттиот век, дури и еден член на Внатрешната партија денес води скромен и макотрпен живот.

Но основната и најважна причина за нивната појава беше тоа што, уште на почетокот на дваесеттиот век, еднаквоста меѓу луѓето стана технички возможна.

Иако Партијата, во согласност со обичајот, го присвојува пронаоѓањето, атомските бомби се појавија првпат во почетокот на четириесеттите години на дваесеттиот век и првпат беа употребени во поголем број десет години подоцна.

Мотивите што во извесна мера веќе беа присутни во големите војни од почетокот на дваесеттиот век, сега станаа доминантни и свесно се признаваат и според нив се постапува.

Но веќе во четвртата деценија на дваесеттиот век, сите главни струи на политичката мисла беа авторитарни.

Во почетокот на дваесеттиот век визијата за едно идно општество, неверојатно богато, неоптоварено со работа, уредено и делотворно - за еден блескав антисептички свет од стакло и челик и снежнобел бетон - беше дел од свеста на речиси секој образован човек.

Поделбата на светот на три големи супер-држави беше настан што можеше и што всушност и беше предвиден уште пред средината на дваесеттиот век.

Војната, меѓутоа, не е повеќе она очајничко, уништувачко борење, какво што беше во почетокот на дваесеттиот век.

Посебниот притисок што таа го вршела врз човечките суштества помеѓу Неолитот и почетокот на дваесеттиот век исчезна и е заменет со нешто сосем различно.

И во суштина, иако не беше употребена за ниедна од тие цели, туку само за автоматски процес на производство - произведувајќи добра кои понекогаш беше неможно да бидат дистрибуирани - машината навистина и значително го подобри животниот стандард на човечкото суштество во еден период од околу педесет години, на крајот од деветнаесеттиот и почетокот на дваесеттиот век.

Враќањето кон земјоделското минато, како што сонуваа некои од мислителите на дваесттиот век, не беше практично решение.

Нашиот свет во дваесеттиот век е преплетен со технологија, што е сѐ уште неверојатно примитивна.

Доста успешно и со многу радост се препуштив на секој од брановите на дваесеттиот век.

Низ животот на Мајка, кој се одвиваше речиси во целиот тек на дваесеттиот век, се збиднаа и балканските војни, Првата и Втората светска војна, раѓањето и падот на комунизмот на Балканот, како и она на сталинизмот, распадот на Југославија, создавањето на Македонија, транзицијата од социјализам во капитализам.

Кон крајот на дваесеттиот век, група млади научници и универзитетски професори во Скопје, главниот град на новата независна Република Македонија создадена по распадот на Југославија, ја обновија свеста за спасувањето на балканските јагули во светот.

И дваесеттиот век се ближеше кон својот крај.

Игора Лозински, белогвардејската судбина го донесе до Езерото по долгото талкање по Русија, преку Одеса во Цариград, во дваесеттите години на дваесеттиот век, кога Татко таму студираше.

Дваесеттиот век отвора промена во свеста којашто е барем толку суштинска, колку што е просветлувањето што го донесе Ренесансата.

Вилијам Бароуз е еден од тројцата литературни великани на 20-тиот век, кои го разбија, растворија, трансформираа и дигитализираа англискиот јазик; го насочија и стробоскопираа во холограмски слики на дваесеттиот век.

А, Але, како да знаел, во каталогот на Изложбата на Некохерентните Уметности во 1884, се претставил како „ученик на Мајсторите на дваесеттиот век”.

Низ неискажливи емоции, местото на животот постои, како во археолошка ископина, како некоја Помпеа на дваесеттиот век.

Во прилог на ова сведочи и нервозното затајување на споменатата мамутска изложба во Guggenheim со наслов „Апстракцијата на дваесеттиот век: Тотален ризик, слобода, дисциплина“. 134 okno.mk

Асоцијативни тези: - и по петнаесет столетија Стоби е осамено и мисли на сопствениот расцвет; -носталгијата се зголемува пред свеста дека минатото не се враќа туку се обновува во нови форми; -човекот, Стоби, човекот; -барајќи ја одново втората половина на дваесеттиот век се наоѓаме во состојба во којашто се измешани старото и новото време; -мртвите жители на Стоби се билките и тагата, урнатините што ги прават убави и живи; - Стоби живее.

Врат -невралгично место- Вратот – влезна врата на Микена (сите гробници не се за јавност) од талогот на потсвеста – повест во неа преврати, и напред и назад обрт на предметите од вредност уметност-не-заради-уметност: дваесеттиот век стапува ненадејно!

Додека се обидувам, осмиот месец од оваа година, MCMLXXX достоинствено да го започнам писмово до тебе ја откопчувам душата како елек и шаторот твој го распнувам сосема меѓу вториот и дваесеттиот век резот е доволно длабок и горешт светлината да се прекрши и одбие твојот профил да се обликува појасно макар и ништо да не не објаснува: ни империјата, ни мемоарите ни градот што го подигнав во мислата променлива - еден град повеќе во Елада, љубената ниту слободата повеќе од власта што ја сакаше и Latio не, ни кованите пекунии со ликот на Антиној, обожаваниот Humanitas Felicitas Libertas ниту твојата библиотека која се обновува лека-полека по светот ниту противниците, не ни жените не ни смртта твоја и на твоите современици и коњот не, и знакот на небото и мачката со боја на пустина, мед и сонце (според описот на Јурсенар) ни патувањата, ни пророштвата не, не, не, во право си кога се сомневаш во смртта, кога му се предаваш на Допирот-Убавината-Сласта како на Смисла зашто, поместувајќи ги границите на крвта, плотта, идејата животот пренесувајќи го од една метафора на друга го одложи толку многу што остана и за нас! ________________________

Пред свеста на чита-телот полека изнурнува една романтична и мистериозна визија на американскиот среден запад од почетокот на дваесеттиот век која понекогаш на чудесен начин се материјализира на црвените, песочни брегови на Марс, меѓу земјанските колонизатори.

Се меша зеленото мастило со црвената крв: надежта отпочинува под сенката на муренката пред лутиот бој со смртта. ем молчат, ем бијдат брановите: доаѓаат нови поплави од тага за докусурување на дваесетиот век. секое листе на белата муренка им прави сенка на мечтите на сите кои умираат со гордост во погледот.

Предметите направени за масите, со врвен квалитет и во ограничен број, постепено се здобиваа со митски ореол и стануваа етикети на поп- митологијата. okno.mk | Margina #11-12 [1994] 107

Во своите дела: “The Philosophy of Andy Warhol” (1975), “Andy Warhol’s Exposures” (1979), и “POPism” (1980), Ворхол во голема мера кажува за себе, но на еден монотон, наизглед плашлив начин со кој си поигрува со нештата и кој стана негов заштитен знак - додека неговиот конверзациски стил се базира на општествениот репертоар од доцните години на дваесеттиот век.

Тоа сум јас.

Мотивите на Енди се секогаш опскурни, дури и тогаш кога се само-анализира.

Ray Ban Еден од статусните симболи на потрошувачкото друштво во вторава половина на дваесеттиот век во секој случај се наочарите за сонце на американската фирма Ray Ban.

Рокенрол културата ги присвои митовите за Марлон Брандо и Џемс Дин како дел од својата иконографија, нивните фармерки, кожни јакни и реј бан наочарите.

Никола Гелевски, (Скопје: Темплум, 2002), 63. 21 Европските идеи и европската империјална доминација ги создаде африканските и азиските граници.16 Насилното повлекување на европските граници го достигна врвот во дваесеттиот век преку двете светски војни и последователната Студена Војна која резултираше во создавањето на „железната завеса“, симболички претставена со берлинскиот ѕид.

Види Michiel Baud and Willem van Schendel, “Toward a Comparative History of Borderlands,” Journal of World History 8.2 (1997): 237. 17 Hastings Donnan and Thomas M. Wilson, Borders: Frontiers of Identity, Nation and State. (Oxford: Berg Publishers, 1999), 6. 22 Во деветнаесеттиот и дваесеттиот век, границите имаа повидлива улога на политички и економски разделници (и како означувачи на колонијалните аспирации на европските империи и, за време на Студената Војна, на антагонизираните светски системи).

Историјата на дваесеттиот век меѓу другото е и историја на масовни движења на бегалци. Тие почнуваат со дезинтеграцијата на Отоманската Империја и емиграцијата на Евреите од Источна Европа на почетокот на векот.

„Вечната пролет е само комунистичка илузија на Ф. Кастро“ * рече Дедо Мраз кого пак го облекла маркетинг* службата на КОКА*КОЛА некаде во почетокот на дваесеттиот век а и двајцата ги заболе тоа што С.Ајкула Деголка (која патем не се произведува од 1974 год.) може да се вози на три тркала ***