Колку што формалистичкиот пристап кон уметноста ја оспорува нејзината идеолошка природа, иако едновремено и самиот скришно е идеолошки, толку промоцискиот пристап го отфрла значењето на идеолошката анализа на уметноста.
„МАРГИНА бр. 17-18“
(1995)
Но со Првото српско востание (1804) и востанието во Грција (1821) започнал процесот во кој се оспорува нејзиното владеење во Европа и дошле до израз ослободителните движења на балканските народи.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)
За кратко нејзиното распаѓање било сопрено со Кримската војна (1853-1856) кога Англија, Франција и Сардинија ја оспориле руската превласт во решавањето на источното прашање.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)