ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Смешно, ќе ви се насмевнам в лице ако ве има, со презир и похота, со грч во срце што како клопче го собирам, иронично ќе ве исмеам, зошто вие не сте ми поважни од децата мои...

Се вратија сите на своите места. Мајка ми го собираше негибнатото јадење.

Пред нив девојче го собира попаѓаното лисје во паркчето и си потпевнува: Et la vie et l'amour...

По Гурѓовден — бачило, секоја година излегуваше од Прилеп авалеџијата да собира арач, беглик; па дури и владичкото во последно време почнаа да го собираат авалеџиите.

Таа ѕиркаше со едното рефлектирачко око зад аголот и виде еден „Волкс“ модул пред „Дром“, со црвени трепкачки светла. Го собираа Ралфи од плочникот. Прашуваа.

Тој што е прв го собира кајмакот...

Високиот снег значеше само едно олеснување: добитокот не можеше да оди подалеку од потокот, Бојан не мораше да оди да го надгледува и да го собира.

Но тамам да заустат, стапот мрдна, не се свитка само се затресе, и Фоте почна да го собира конецот на макарата.

Везден цвеќенцата си играа низ полето, се пресегаа и од лисјенцата на тревките го собираа гласот на младичот и во своите пазуви го скрија.

(Пауза. Мара ја дига софрата и ја исправува под иконата, а по тоа го собира и чаршафот на кој е ставена софрата.) Брее... што ти е човеков!...

Но не затоа што изразувал презир конкретно кон вдовиците, ниту воопшто кон жените, ниту кон болката на вдовството, туку затоа што укажувал на начелно непочитување на сите општествено конструирани и несиметрични родови крајности, кон културниот престиж што го собираат тие што ги отелотворуваат и кон сите општествени изведби што бараат да се сфатат направо – и кои се повластено подрачје на оние што имаат власт да им наметнуваат такви барања на другите.

Сфативме дека го собираат лебот што живите им го оставија на мртвите...

И тоа што остана, а малку беше способно, го собираа и одвај чекаа некој да потпорасне и во бој.

Над смирениот туѓинец преку чие суво грло минала острица на јатаган, Богоја Гулабарин сѐ потивко и потивко плачел.

Ехото доаѓало од две страни, од местото на ранетите и од дувло на ноќна птица; потоа бувот му се вратил преплашен на својот мрак - оние што не биле зафатени со ранениците се раздвижиле преку чуките и по суводолиците да го собираат заборавениот добиток.

- Да знаеш колкав е! - продолжи Саво. - Не го собира низ вратата.

Судено му е на мажот да лета од цвет на цвет, да го собира најслаткото во нив.

Во тоа време, кога одеа да го собираат владичниот, грчките битолски владици, од страв од ајдути, а и за да го натераат народот да го плати данокот, одеа опкружени со големи тајфи составени од заптии и ѓакони, а Партениј, за оваа пригода, беше се зајакнал уште и со некои свои послушници.

И додека Јосиф нивни Акиноски го собира планот, откако пред тоа д ќошевите ги истава камењата и додека потоа го прави тутурка, тој, Максим Акиноски, претпазливо, ги симнува панделките од писмото, а за тоа време и после, додека го одвиткува, на сите другите им вели После, откако ќе го прочитаме писмото, кој знае сам ќе се потпише, а тие кои не знаат ќе се потпишеме или јас или Костадин или Јосиф.

Но токму тогаш, кога беше сè подготвено за освештувањето, одненадеж, рано во недела, достаса во Потковицата Партениј, божем за да го собира владичиниот, а навистина за да го изврши осветувањето, милум или насила.

Во 1994 Дражен Жериќ и Дарко Јеличиќ, со комбинација од старо-нови членови повторно го собираат бендот. Бендот работи и денес.

Борис замислено го собира веѓите и потоа станува решителен.

Овдека, вапери сме ние, му велам, а војникот го собира челото, образите, размесува некакво тесто на лицето. Си прави ситни џебурки.

се фаќа за носот и повраќа, некој снебивлив и кревок човек, ние одиме и смрдиме, ни смрдат алиштата, ни смрди и дишењето, душата, одиме меѓу пушки и штикови в затвор, а таму - пак сослушувања, нови премрежиња, кај ви се пасошите, ни велат, ги фрливме в море, велиме, од страв да не бидат откриени, велат, не од страв, туку од радост, велиме, не можеш со ѕидон да се разбереш, ние кажуваме едно, тие прашуваат друго и ништо не помага, нѐ осудуваат на смрт со стрелање, мене, Стевана Докуз, Илија Јованов, Добри Закоски, Јоше Богески и Силета Плевнеш, Стеван се тресе, го собира срцето ко полжав роговите и олкави солзи му се тркалаат по образите, му паѓаат в уста, а тој само шмрка и ги подголтнува и идат две војничиња со муцки од глушец и со ситни очи како топуски и ни собираат сѐ што имавме купено: чевли, шапки, палта, панталони, обетки и прстени за жените, џепни сатови, пари, сѐ, еден зема, другиот ги собира на една мушама, ги подврзаа плачките и ни даваат белешка, што зеле, ја подврзуваат мушамата со крајовите, ја креваат и си заминуваат, отиде печалбата наша и седиме, никој не заспива, од утре ќе имаме напретек време за спиење, уште една ноќ живот, си светкаме со очите и прашуваме кој го фрли прв пасошот,

Пленикот само го собира вратот и го крие лицето.

Тоа плаче - ќе излета: го шири и го собира мешето и претка со рачињата.

Григор се кикоти и го собира челото ко зелник. Пак ги покажува пожолтените заби.

Го собираме вратот ама не помага ни шинелата. Ништо веќе не држи.

- Аман, вели Џемо, не земај душа, вели и го намовнува лицето, го собира ко гасеница.

И го собирам угризот од јаслите, ја требам од крлежи околу вимето и пак се враќам назад.

И почнавме и паспалот сосе пајажини да го собираме по водениците.

Да ти се плукне на лебот што си го собирал во најсилна горештина. Кога се топи и железото.

Еда ми помина, вели Давиде Недолетниот и си заминува. Мирче гледа по него и ја подгризува устата, го собира носот, ги стеснува очите.

Па тие јадат желки и ежови, вели и го собира носот.

Таа си го собира вратот, се истава наназад и јас го поведувам кучето.

Учителот го собираше и цветниот прав - поленот од растенијата и го проучуваше.

Уште јавувале дека старецот сѐ уште бил во вагонот залостен од внатрешната страна, дека луѓето го хранеле преку решетката на прозорецот, а одоздола, под дупката на средината на вагонот, ставале тенекиња со вода во кои го собирале поганот од старецот и го фрлале далеку во полето.

Всушност, таа го собира и го упатува на самиот себе само доколку го отвора за тоа придвижување.

Ако не ти е вака сортирано и кесите не ти се наредени под винкла со тротоарот – едноставно не го собираат; ќе си го чуваш дома уште една недела.

Така добро го чистат да имаш утисак дека у лет го собираат.

Сите тие мангупи, мили мои, се обични свињи…

Берберот си го собира приборот и си оди и тој.

А тие со автоматите го собираа лебот во вреќи и го товарија на коњите.

И јас да сум на нивно место, - си велеше, - да ме будат страшни соништа во кои арамијата ми виснал над глава со нож в раце готов да ме заколе, да гладувам, зашто она што го имам ми го собира некој со помошта на еден јатак , да ми ги грабне некој со крвава пот спечалените пари, да молам да го дадам аманетот на најмилиот од куќата како што беа оние пет лири на татка ѝ на Трајанка, да морам да се посрамам како татка му на Пецета, зашто некој, кога сум бил на мака, ме одделил од најмилото, а јас сега не можам да му го вратам, та и мене да ми се случува сето тоа, - и јас не ќе можам да го здржам бесот, па макар сто пати знаел дека јатакот е јатак, а неговото внуче негово внуче, кое можеби ништо не знае.“

Сѐ што се случува во селото: добро или лошо, се случува на него: преку него врват и свадби и свадбари, и погреби и музики, и арамии и војски, по него во селото доаѓа една власт а си заминува друга, по него се испраќаат и пречекуваат луѓето за војници, печалбарите по светот; на него седнуваат старци и старици да се топлат на сонцето, на него везилките од селото се собираат да везат и пеат; на него се читаат наредбите на власта, по него се тркалаат бочви за да киснат во езерото; крај него се садат муренкови стебла за сенки; на него говедарот го собира добитокот за пасење; којшто ќе дојде од градот или околните места да купува и продава, на него купува и продава; тесните сокаци: одат кај ќе им текне; се кршат, се извиваат, се провираат меѓу куќите, кружат и пак одново се враќаат и излегуваат на широкиот пат крај езерото; по отпадоците што се фрлаат на нив, се знае која куќа што готви за јадење која што заклала; која бара заскитан добиток или деца, во која се веселат, а во која водат војна; по тие сокачиња, ако си невнимателен, можеш да се чукнеш во столче, во синија, во каца, во кош, во тезгере, да се слизнеш на лушпа од тиква, од лубеница, од лепешка; да цапнеш во бразда што одненадеж ти излегла, да се сретнеш со натоварено добиче со кое не ќе можеш да се разминеш; да ти лавне одненадеж од некоја порта куче, да те запраша некој кој си и кај одиш, да те викне некој што започнал сам во дворот да пие; низ нив и зиме и лете струјка ветер од езерото и шишти како низ тутурка, како низ оџак; галеб кога ќе се најде во нив, креска како да се загубил; боите на куќите: сината: луѓе вљубени во езерото, во мирнотијата, во спокојот; мудри, темелити, неизбрзливи во ништо, сигурни во она што го прават и говорат, верни на она што го преземаат или ќе го наумат; добри, предобри, душицата како на дланка да им се гледа; засакаат ли нешто - се врзуваат за него трајно и за век, како што се врзуваат земјата и историјата; зелената: скитници; непостојани во сѐ: во потфатите, во работата, во мислите, во духот, во зборот; она што го започнале денеска да го кажуваат, ќе го завршат вечер, утре, или никогаш; не држат многу за ред, за збор: зборуваат за работи што не им се доволно јасни, одговараат на прашања пред убаво да размислат, решаваат пред да бидат наполно сигурни; слобода и ширина имаат во сè; жените со рулче на раце или на босици седат на прагот; децата им мочаат кај им е ќеф, седат на прагот или скитаат по сокаци; очите им играат како во масло.

На панталончињата имаше огромна кафена дамка.

- Сега тато, сега! - викна Ане и почна да го собира ќофтето од скутот.

Со денови шета сам дење долж пресушеното корито на реката ноќе низ пустината во себе и утринава тој се собува, ги засукува ногавиците, зацапува во празното корито, го собира камењето, го корне билјето, го зачистува дното; што се случило, сам се прашува, кај исчезна водата...

Никола Вулич побесне в својата археологија Во „Зора“ Бадев подиве, Софија не го собира, лута го змија жегнала.

ПОПОТ: Гајле немај, Маријо. Важно е човек да оди во милоста божја. (Марија го собира колачот.)

Ќе легнат врз замрзнатиот снег и со затворени очи и црвенилото под клепките во себе ќе го собираат целото сонце.

Во себе го собира, го стега со заби, го сподавува и го здржува грчевито...

Ама јас го гледав в очи и во себе го собирав плачот и болката и инаетот и чувствував како прачката ми ја дере кожата од дланките...

Татко често целото семејство го собираше во својата библиотека кога имаше нешто значајно да ни каже или кога требаше да го наложи молкот.

Колективен автор - тоа не е хиерархиски начин на работа на „инвестигивни тимови“ во коишто помладите соработници само го собираат материјалот за постарите редакциски волци стручно да го обработат, туку заедничка, колективна работа.

Пишување со четири или шест раце!

Зеде лопата и почна да го собира изметот за да го исфрли.

Маџирчето, братучедот од Битола, кој во Скопје по некаква потврда за да го ослободат од служење војска, исто така придодаде доста кон она што го собирам за Несреќни луѓе, ама исто така неговата потврда беше доказ дека веќе примил југословенско државјанство и најверојатно ќе му доделат и стан.

Вреска ко јаре и го собира лицето, ја брчка лигавата кожичка.

Го стегаат газот, го собираат.

На секој убиен подлипнуваш и си го собираш срцето. 22.

Ние го собираме оружјето нивно, оставено по патиштата, по полињата, по окопите.

Не го собира целото.

Морнарите нѐ пувкаат, нѐ запрашуваат и го собираат носот, ја вртат главата.

Го собира гласот во устата, ко вода во дулец го собира и нѐ прска, мораш да си го покриваш лицето.

Ѓубреџиите го собираат ѓубрето и го тркалаат, како сопствен имот.

Од кај им идеше толку глас, господе, кај го собираа?

И ти си го собираш како пред кивање.

Одиме и го собираме вратот, ги криеме образите.

Не го собираше народот.