— Овде, другари овде. Ако орманот не нѐ спаси, отидоме кај свети Петрета, — им советува Толе на сите раководители на пропаднатото востание и им ја покажува цуцката „Соколот" со густата елова и букова гора.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Но не излезе така лесно како што го предвидуваа тие.
„Толе Паша“
од Стале Попов
(1976)
Се однесува за Цариградската конференција (1876-1877) на претставниците на европските големи држави (Русија, Англија, Германија, Франција, Австро-Унгарија и Италија) и на Турција, одржана во Цариград непосредно по Босанско-херцеговското востание и Српско-турската војна, како и по востанијата во Бугарија и во Македонија (1876).
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Порано бевме горди на јунаците од илинденско востание и на носителите на партизанска споменица, а денес ќе бидеме горди на скопската шмизла, која стана парадигма на нашето секојдневие.
„Двоглед“
од Горан Јанкуловски
(2011)
Во историската хронологија Херои и Убијци и во романите Мара и Лавот од Јанина прозната структура е градена врз темелите на животот на Македонецот во Македонија и врз историските настани на Балканот од крајот на осумнаесетиот век, преку Илинденското востание и Првата светска војна до предвечерието на Втората светска војна.
„Невестата на доселеникот“
од Стојан Христов
(2010)
Така на 6 јуни 1879 година.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)
Спротивставените ставови меѓу раководителите на востанието и бугарскиот комитет “Единство” за целта на востанието резултирало со осипување и расформирање на востаничките чети.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)
Бргу по почетокот на Илинденското востание, на 10 август 1903 година, Хр.Татарчев и Хр. Матов ја испратиле до дипломатските претавници на Софија познатата “Декларација на Внатрешната Организација...“, во која се објаснуваат причините за кревањето на Востанието и се истакнуваат барања од името на востаниците.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
Поврзувајќи го неуспехот на Илинденското востание со негативното влијание на врховистичкото Горноџумајско востание, Димо Хаџи Димов, во прочуената статија под наслов „Илинденско востание и поуките од него...“, меѓу другото вели: „Илинденското востание не успеа затоа што беше претходно компромитирано од едно друго вештачко „востание“ наречено Џумајско...
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
Како што турската влада ги исползувала атентатите како повод за брутално пресметнување со сѐ што било побудно во редовите на нашиот народ, така и големите сили се послужиле со динамитните акции за да ја компромитираат Револуционерната организација и да го оправдаат пред својата јавност пасивното однесување кон жестокото задушување на македонското движење и востанието и наполното застанување на страната на крвавиот султан.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
Изразувајќи недоверба во можноста на Револуционерната организација да дигне општо востание и да постигне некакви резултати, гемиџиите редовно ги истакнувале тешките последици за населението од предизвикувањето на едно недоволно подготвено востание, сметајќи дека со нивната лична саможртва и без учество на широките народни маси ќе се постигне повеќе.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)
Истрајале во времето, востанијата и во војните, но...
„На пат со времето“
од Петре Наковски
(2010)
Толку беше прочуена, што во времето околу Илинденското востание и не се криеше.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)