ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Макар што верата си беше јасно одвоена од државата, а уште повеќе од владејачката идеологија која, во периодот на сталинизмот, пропагираше и апсолутен атеизам, Афз Идриз, како мудра и умерена личност, со толерантен однос кон лаицизацијата, умееше вешто да се одржува меѓу муслиманските верници кои, главно, ги населуваа руралните области на Републиката.

Но тоа тешко можеше да го каже и покаже во времето, режимот и идеологијата кои владееја во земјата.

Протагонистите се приврзани на низа својствени вредности на еден клан („Сѐ додека нашиот татко беше уште во живот, семејството за нас беше истовремено и држава, и нација, и вера.”) ѝ припаѓаат на идеологијата која го одржуваше култот на една неверојатна монструозна хипостаза на божеството: Сталин.

Според Саркањац, пасивната страна на идеологијата (идеологијата сфатена како духовен израз на една општествена ситуација, како “дух на времето”, како “одраз, отслик на објективната 107 стварност”, “историски определен рефлекс на стварноста”, како систем на идеи кој го изразува светогледот на една определена група на луѓе), и активната страна на идеологијата (“нејзиниот платоновско-хегеловски карактер на систем на идеи кој законите на умот сака да ѝ ги наметне на општествената стварност”, идеологија која “секогаш понудува (или принудува на) определена цел”) , во никој случај не треба да се мешаат.

Најзначаен дел во првата глава е истакнувањето на двата суштествени моменти на идеологијата, за кои авторот смета дека или се мешаат или бидуваат занемарени.

Актуелна, внимателна и луцидна во користењето помеѓу идеологијата - поим што на библиографскиот материјал, повремено дури и иновативна и го карактеризира ‘нашето време’ провокативна (што е нетипично за литературата од овој вид, тука, кај (“Современиот свет и човек живеат во духот на идеологијата”), нас), книгата на Саркањац бара повеќе од приказ (едно подлабоко и субјективитетот (поединецот) критичко читање), но ние, овојпат, имавме сила за толку... како “дифракциона точка на идеологијата” - онаа точка во која остварувањето на идеологијата мора да се прекрши.

Иако настаната во периодот од 1989-1992 год, - во, како што самиот автор вели, „време на идеолошки превирања и превреднувања“, „време на ‘пораз’ на марксизмот - идеологија која ги обележи последниве сто години, - книгата нема намера да понуди содржинска анализа на марксистичката или на некоја друга идеологија.

Нека читателот, сепак, не се залажува од ведрината која се добива од читањето на ова дело: ако алегоријата, претставена од еден од најоригиналните и најзначајни писатели на современата литература во Македонија, мошне богата но често непозната на Запад, претставува според повеќе обележја силна лекција на надеж, ова дело сепак не постои само како трагичен сказ, како рефлексија преточена низ мали импресионистички допири како на клавијатура, но опстанува со својата голема длабочина наспроти опасната суета на идеологиите кои сакаат да направат еден нов човек, низ спасувачко посредство помеѓу непостојаноста на феномените, генерално, и, посебно на посебната нестабилност која владее на Балканот.

За други теоретичари, границата е природна ако таа одделува групи од различна раса, јазик, или култура.

Сепак, „природноста“ на овие граници обично е повеќе привидна отколку стварна: зашто расните, јазичните и културните разлики премногу често се манипулирани од страна на националистичките идеологии кои сакаат да ги легитимираат веќе постојните граници преку создавање, јакнење, или истакнување на овие разлики a posteriori.

И така, сонот на моето среќно враќање во родната земја се судри со морничавоста на идеологијата која не престануваше да ги меле човечките души и животи и се закануваше да достигне до синдром на невидено жртвување.