ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Деница Кирова е од онаа, барем кај нас сѐ уште ретка, категорија работници кои храбро се борат за своите права, а со акумулираното искуство денес е особено спремна на секаков вид индивидуална борба за правата кои и следуваат од работниот однос но, сепак, таа со право додава дека синдикатите треба 142 да бидат главните организатори и двигатели во борбата за почитување и зголемување на работничките права. 1.  Интервјуто го водеше Горан Секулоски, на 21.II.2011, во Велес.

Со закон и колективен договор може да се утврдат и други случаи на кршење на работниот ред и дисциплина и на работните обврски за кои работодавачот го откажува договорот за вработување без отказен рок (чл. 82, ЗРО).

3.  Најчестата злоупотреба во сферата на трудовото право кај нас е тоа што огромен број лица кои de facto се „работници“ de iure немаат склучено договор за вработување (кој е регулиран во ЗРО) туку ваков договор за дело (кој, пак, е регулиран во ЗОО) – па, бидејќи тоа им е поевтина варијанта на работодавачите, овие т.н. „хонорарци“ не ги уживаат правата кои би ги имале како „вработени“ лица.

Во постапката за решавање на правата од пензиското и инвалидското осигурување ќе се применуваат прописите за општата управна постапка, а за правата кои се остваруваат кај работодавецот прописите за работни односи, ако со овој закон не е поинаку определено.

4. Да има завршено најмалку средно образование, односно средно образование од техничка насока за вршење на техничко обезбедување;

Но, да биде иронијата поголема, овие кои молчеа и не се одважија да тужат си останаа да работат и понатаму како „инвалиди на трудот“, а нивните побарувања за на име хранарина беа дури и поголеми од оние на Кирова која нели, уште на почетокот на спорот, „доброволно“ го отповика решението за скратено работно време!? ***

А ако во работната книшка2 не беше заведен овој неколкумесечен период како работен стаж, работничката нема да можеше да биде пријавена во тогашниот Завод за вработување (денешната АВРМ) и да ги ужива правата кои и следуваат по основ на привремена невработеност.

За обезбедување на парично побарување може да се дозволи секоја мерка со која се постигнува целта на таквото обезбедување, а особено: (а) забрана на должникот да располага со подвижни предмети, како и чување на тие предмети; (б) забрана на должникот да ги отуѓи или оптовари своите недвижности или стварни права кои врз недвижноста се запишани во негова корист, со прибелешка на таа забрана во јавна книга или да ги даде под закуп; (в) забрана на должникот да продава хартии од вредност и удели; (г) забрана на должниковиот должник да му исплати на должникот побарување или да му предаде предмети, како и забрана на должникот да прими предмети, да наплати побарување и да располага со нив и (д) налог на носителот на платен промет на должникот или на трето лице, по налог на должникот, да не дозволи од должниковите сметки исплата на паричниот износ за кој е дозволена привремена мерка.

По ова таа, во април 1997, поднесе и писмено Барање како и приговор до УО на друштвото, но без успех.

Она што го нагласува Божиновски е дека, низ сите овие процеси, нему бил вршен отворен притисок и бил уценуван од страна на компанијата, за делот од средствата со кои компанијата – во негово име – купила акции од матичната компанија QBE Австралија.

Фондот е надлежен и кога правата од пензиското и инвалидското осигурување се остваруваат врз основа на меѓународни договори (чл. 135, ЗПИО).

9 Жалбена постапка до второстепениот Апелационен суд немаше – но, спроведувањето на веќе правосилната и извршна пресуда, наместо доброволно, беше присилно т.е. беше извршено преку извршител – со блокирање на сметката на аптеката. 10 220 ***

Во постапката за обезбедување судот може да определи само едно од средствата определени со овој или друг закон (чл. 9, ЗОП).

Божиновски уште еднаш укажува на фактот дека компаниите секогаш гледаат преку некој неправичен начин (пр. присилно потпишување разни изјави) да се оградат од правата кои им сле- дуваат на работниците.

1. Да е државјанин на РМ; 2. Да има живеалиште во РМ; 3. Со правосилна пресуда да не му е изречена казна, односно прекршочна санкција забрана на вршење професија, дејност или должност додека трае таквата мерка;

Но, во меѓувреме тужениот QBE доброволно му исплаќа средства за ПИО, по што тој ја повлекува тужбата.

Битно за работниците е да знаат дека некој од правата кои инаку им следуваат по основ на привремена невработеност – тие автоматски ги губат ако добијат „дисциплински отказ“.

Примерот на Папазова е за одбележување затоа што укажува на тоа дека поранешните работници, кои поради разни нанесени неправди си одат од кај работодавачите – сè уште имаат можност, по судски пат, да си ги остварат правата кои им следувале, иако повеќе не се водат како вработени во тоа друштво!

Прво, хонорарното ангажирање по својата природа е флексибилно и периодично за разлика од редовниот работен однос и правата кои се уживаат од редовен работен однос се поголеми отколку во случајот на хонорарното ангажирање.

1 Ветувањата и реалниот исход Транзицијата кон пазарната економија и почетокот на неолибералниот проект во кој акумулацијата и максимизацијата на профитите беше правопропорционално поставена со девалвирањето на трудот значеше дека голем број на работнички права кои беа гарантирани и заштитени во претходниот социо-економски систем, ќе доживеат огромно потиснување, девалуирање и само номинално ќе фигурираат во законодавството.

Брат ѝ заработуваше доволно за да го издржува целото семејство и таа повеќе не мораше да продава цвеќиња на градските гробишта; сега се беше посветила на помагање на понижените, но и на нивно освестување за правата кои требаше да си ги бараат.

Одеше по фабриките и ги поттикнуваше работниците да штрајкуваат за покусо работно време и поголеми плати, а фабрикантите плаќаа луѓе да ја претепуваат толку крвнички што со денови лежеше во бессознание, а потоа, кога ќе се исправеше на нозе, одново одеше по фабриките и ги организираше работниците и одново ја претепуваа.

За намалување или кратење на работничките права зборуваме кога преку донесување на нова законска регулатива (измени и дополнувања на постоечки закон или изгласување нов закон) доаѓа до намалување на правата кои законот им ги дава на работниците.

Иако како доверители во стечајната постапка се јавуваат и работниците, во оваа анализа нема да бидат анализирани правата кои тие ги уживаат во својство на доверители, туку само правата од работен однос.

Во Република Македонија работничките права во претходните 20 години драстично се намалија преку промените во законската регулатива, а многу од правата кои и понатаму фигурираат во законските акти не се почитуваат.

Брошурите и прирачниците кои се однесуваат на работничките права во Македонија обично ги прикажуваат 10 моменталните права кои ги уживаат работниците во дадена област.

Исто така, рокот во кој невработеното лице е должно да го извести Заводот за сите промени што влијаат на стекнување или губење на правата е намален од 15 на 8 дена, а покрај тоа е додадена и одредба според која при злоупотреба на правата кои ги ужива не- вработеното лице Заводот има право да бара враќање на исплатените средства со банкарска камата на средства по видување (чл. 13, ЗВ и чл. 82, ЗВОСН).

Покрај последново, ЗВРС, во поглед на работните дозволи, вклучи одредби со кои странците се стекнаа со определени права кои ги немаа со законот од 1978 година.

Со измените од 2000 година прецизирано е и дека социјалниот план што е одобрен по отворањето на стечајната постапка мора да обезбеди едно од правата кои произлегуваат од работниот однос со тоа што при остварувањето на правото на еднократен надомест во вид на испратни- на не може да изнесува помалку од две месечни плати, а овој надомест паѓа на товар на стечајната маса (чл. 34).

Промените, главно, се сведуваат на следново: а) одредбата која забрануваше работничка од областа на индустријата и градежништвото да може да се распореди на ноќна работа, ако работата во тоа време би ја оневозможила да оствари одмор од најмалку седум часа – во времето меѓу 22,00 часот и 5,00 часот наредниот ден (чл. 71, ЗРО/03 – Пречистен текст) беше заменета со порестриктивна одредба, која сега забранува само вршење на подземни физички работи во рудниците од страна на жени (чл. 160, ЗРО/05); б) кај бременоста дојде до две позитивни промени – се воведе забрана работодавачот да бара какви било податоци за бременоста на работничката, освен ако таа самата не му ги достави заради остварувањето на правата кои ѝ следуваат при бременост (чл. 163, ЗРО/05); а во т.н. постнатален период, односно една година по породувањето, се воведе и посебна дневна платена пауза, од час и половина, за доење на детето од страна на мајката -доилка (чл. 171, ЗРО/05).

Целосно се укинати правата како паричната помош и надоместокот на трошоците за превоз и исхрана за време на стручно оспособување или преквалификација, а статусот невработено лице и правата кои можат да се остваруваат во случај на невработеност им се ускратени на лицата кои го имаат прекинато работниот однос по своја волја и на една цела категорија граѓани – земјоделците, односно вршителите на земјоделска, сточарска или друга дејност, без разлика на нивото на приходи.

Господи, срамно е тоа и да се помисли но мојата Катерина како да посакуваше одвреме-навреме да види како јас ѝ подавам некои големи незаменливи права на златен послужавник.

Навистина имаше право, кај неа љубомората беше маска, или купувања на некои права кои когаш- тогаш ќе ги искористеше!