ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Сликарите кои излегуваа како победници од битките со надворешниот непријател самите се присилуваа да им се спротистават на сопствените комплекси и особено на фамозниот хроничен страв својствен на “новиот човек” со социјалистичка формација.

Двајца големи уметници, наоѓајќи се обата во сосема различни културни средини, се занимаваат со слични естетски и пластични проблеми.

Овие сликари кои живееа заедно и сочинуваа своевидно социјалистичко гето, збунето го насетија познатиот отпечаток, оној кој бидува втиснат еднаш засекогаш, отпечатокот на човекот кој го почувствувал, макар и за кратко, притисокот на тоталитарниот режим.

Во тоа време, московските интелектуалци страсно се интересираа за зен- будизмот, го читаа и препрочитуваа Карлос Кастанеда.

За московскиот underground, плодно земјиште кое веднаш реагираше на сѐ што се однесуваше на современата уметност од западна Европа, Бојс претставуваше вистинско откритие.

За младите сликари кои се изразуваат во периодот на пост-реконструкцијата, Бојс е особено и пред сѐ точно дефиниран хиерархиски симбол, тој е на врвот на пирамидата на современата уметност.

Благодарејќи му на Каба­ков, првиот руски сликар кој подлабоко се заинтересира за инсталациите, Бојсо­вите иновации полека ќе навлезат во руската уметничка свест.

Најпосле, ова се отсли­кува и во уметничкиот живот.

Бојс, кој не гледа со рамнодушност на фотографијата од фронтот, како во слободен простор меѓу некаква уметничка верзија на „У-87“ и вистинска воена машина, не потпаднал ниту во едната ниту во другата реалност.

Во сликарската колонија во „Монмартр“ има многу југословенски сликари кои живеат од продажба на свои слики на странци а најмногу на Американци и на Англичани.

Фјодор е дебел Ван Гог - мислеше многу тивко неговиот пријател сликар кој пуши.

Каталогот ни кажува дека Макс Бергман е германски сликар кој се сретнал со Дишан во Париз 1910 година (на изложбата, дневникот на Дишан беше изложен во истата витрина и отворен на истата страна на која е забележана нивната прва средба).

Неговиот дигестивен систем, неговите органи се всушност лавиринтот Лабрис за кој еднаш неговиот пријател пишуваше во дале-чните јужни краишта.

Што можеме да дознаеме од овој чуден артефакт?

Со секое станување и миење се загледува во огледалото внимателно и испитувачки како сликар кој си го црта својот лик и кој открива и внесува сè нови и нови детали за да си го нацрта што поточно, што поверно.

Со оглед на аристократскиот дух, каков што е Marcel Duch- amp, состојбата во која се нашол сликарот во граѓанскато општество на преминот од 19. во 20. век (сеедно дали се работи за званичен сликар кој секоја година во Салонот го изложува своето дело - да ги прелистаме малку Apollinaire-овите Уметнички хроники за да се присетиме на некои денес делумно заборавени имиња, како што се Dubufe, Carolus-Duran, Dagnan-Bouveret - или за сликар од Монтмартр, чирак како Raffaellia, со кого Duch- amp, конечно, делеше сѐ во текот на последните години од своето престојување во Париз) не беше нималку подобра од фактот дека во времето на Leonardo сликарството се сметало за механичка уметност, а сликарот имал третман одвај нешто подобар од домашниот слуга или собар.

Третата пролет откако ги раселив глувчињата или откако тие ме населија, го сретнав првиот сосед во селото, познат сликар кој тешко продаваше од своите дела, заради што темно, сувосано лице, премачкано со боја на гареж, на дим.

И ниту еден сликар кој се обидел посуш­тински да ја проучува детската уметност не останал недопрен од нејзината магија.

Постојат очи­гледни релации меѓу приватните колекции на детски цртежи (своина на уметникот) и карактеристиките на неговата стилска определба.

Низ книгите откривавме и сликари кои никогаш не беа стапнале во градот во кој мечтаевме да живееме брат ми и јас; во оние за Бројгел и Дирер, меѓу фигурите на нивните слики, ги баравме будалетинките, тој веќе со векови исчезнат подвид на хомо сапиенсот, ги препознававме по чудните капи, најчесто со магарешки уши, или со две или три испупчувања налик на рокчиња, понекогаш со туфнички на нив; будалетинките, кои уште во времето на фараоните ги забавувале владетелите кажувајќи глупости, а скривајќи ги во нив најголемите мудрости, будалетинките кои секогаш се наоѓале во европските дворови покрај кралевите, кнезовите, грофовите; будалетинките кои сѐ до шеснаесеттиот или седумнаесеттиот век можеле да се најдат насекаде по Европа, се шуткале од град во град, од село во село, земале по некој грош на прославите на празниците; будалетинките, оној дел од човечкиот род кој можеби со мудрост се откажал од разумот, тие можеби свесно решиле да бидат за потсмев на останатите луѓе, потсмевајќи му се така на целиот свет, а и на оној кој светот толку погрешно го составил; токму таа свест дека светот е погрешно составен била можеби главната причина да се откажат од разумот. …

Сликарот, чие име беше Фридрих Рихтер, бил од околината на Минхен; кога им се родил синот, тој и сопругата живееле во Виена – потоа пак отишле на имотот крај Минхен, а сега се вратиле во Виена затоа што слушнале дека доктор Ото Ауербах, професорот на брат ми, може да им помогне на деца во чија душа се вовлекла тагата.

Брат ми ја беше запомнил мојата желба, и една недела подоцна ми кажа дека во куќата на еден од неговите професори доаѓа сликар кој таму држел бесплатни часови по цртање.

Во салонот на Берта Ауербах, сместен на спратот над собата на Сара, секоја среда навечер се собираа десетина млади луѓе кои се докажуваа едни пред други, обидувајќи се да кажат нешто умно за животот, за љубовта, за музиката и за литературата, и скоро се натпреваруваа кој ќе остави посилен впечаток.

Вака не знаев што да кажам, па на крајот одвалив: „Знам многу сликари кои се поголеми шминкери од мене”.