ум (имн.) - и (сврз.)

И со тоа Доста го премести својот план на друга страна: да го брише еднаш за секогаш Крчето попово од умот и да и остави полна слобода на ќерка си, таа сама да си одбере друшка по нејзиниот ќев и волја.
„Крпен живот“ од Стале Попов (1953)
Токо, ќе ви дојде умот и вам, ама ќе појде кумот!
„Крпен живот“ од Стале Попов (1953)
Јанческата гостинска одаја, истата онаа во којашто во оние одамнешни времиња, набрзо по населувањето на првите Турци во Потковицата, дедото Јанче, за да ја одбрани од `Рслан бег, ја нагрди Руса и веднаш потоа се штукна од умот и по два дена го најдоа удавен во вировите на Голема Вода.
„Потковица на смртта и надежта“ од Миле Неделкоски (1986)
А кога во време мала пладнина оттаму, од гората, се разнесе лелекањето на старецот (лелекаше и молеше тој за христијаните паднати во бојот со Турците на Марица и за сите христијани паднати во боевите со нив, лелекаше и ги колнеше Јована Кантакузен и Григорие Паламас, кои, за да се одржат на престолот на веќе разнебитеното византиско царство, се сојузи со нив, со поганците, а тие, пеколниците, кога се нашле едноаш на небранет пат, пред ништо и пред никого немало да запрат додека сѐ не изгореле и не испоганиле) сите го ожалија; си рекоа старецот, оставен сам таму во орманот, се поштукнал од умот и сега гласно си го кажува тоа што не смееше ни да го шепоти додека си беше прикрепен на умот.
„Потковица на смртта и надежта“ од Миле Неделкоски (1986)
Но ако еден народ ги изменува својот јазик и својата вера во едно кусо време и под силно туѓи влијание, самиот без свест однесувајќи се кон таа измена, тогаш тој се откажува од самиот себеси и од неговите интереси и се предава и себеси и нив на еден посилен народ, којшто ќе постапи со него и со нив како што ќе му биде потребно; Значи, да се откаже еден народ од својот јазик значи да се откаже тој и од самиот себеси и од своите интереси; значи да престане да гледа на себе со свои очи, да суди за себе и за другите со својот ум и разум, а да чека укажување за сѐ отстрана.
„За македонцките работи“ од Крсте Петков Мисирков (1903)
Во земјанката, во ровот и во бункерот, во долгите, најчесто пелтечени дрдорења на довчерашните говедари и овчари, а сега самоуверени и самобендисани политички комесари, кои човека го прават роб, перејќи му го умот и мозокот само за да го ослободат од обидот да размислува, да не мисли и расудува; ги запозна чекриците низ кои тие, млади и недопечени, поминаа за да станат голема сепаленица.
„Големата удолница“ од Петре Наковски (2014)
Само поради тоа што се ослободени од секакви бомбардирања на умот и духот.
„Двоглед“ од Горан Јанкуловски (2011)
Не е важно колку читаш туку што читаш. Може да завршиш и 3 факултета, но пасивизираноста на студентите покажува дека факултетите се само добро разработени детергенти кои тенденциозно ви ги потплакнуваат умовите и ви ги држат под контрола со што станувате послушници на системот.
„Двоглед“ од Горан Јанкуловски (2011)
Стварноста постои во човековиот ум и никаде повеќе.
„1984“ од Џорџ Орвел (1998)
Ако и минатото и надворешниот свет постојат само во умот и ако самиот ум може да се контролира - што тогаш ?
„1984“ од Џорџ Орвел (1998)
Со не така бистар ум и замаглен поглед ќе го зграпчам и ова утро како секое претходно залудно поминато и секое наредно што без траг ќе помине, без совест ќе ме одмине.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
Ги измачувам умот и душата додека не искрварат нивните надежи.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
Затоа е потребна хигена на емоционалниот, духовниот живот, дисциплина на умот и телото.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
Сонот ќе го претворам во бездна од лавиринти во кои ќе го барам само мирисот на белите нарциси.
„Жонглирање со животот во слободен пад“ од Сара Трајковска (2012)
Кога по одморот, пак ја покани за игра, и кога пак нивните тела се развиорија, нејзе како да ѝ се слоши, како да ѝ се сврти во умот и побара да излезе на терасата, на воздух, да земе здив, да се одмори.
„Животраг“ од Јован Стрезовски (1995)
Ама не одам кај богатите. Будалите ги барам. Оние што сиромаси од ум и за ум.
„Балканска книга на умрените“ од Мето Јовановски (1992)
А јас тоа го имам на ум и не им проштевам, не им попуштам, не ги онаквувам.
„Захариј и други раскази“ од Михаил Ренџов (2004)
Од оној ден кога Бонети расположен кај рибарот Дејко му рече на кметот да му најде некоја жена, кметот го стави тоа на ум и почна да му бара. Но ниедна не сакаше да чуе. Реши да ја наговори братучетка му Цара.
„Злодобро“ од Јован Стрезовски (1990)
Зашто само со такво сознание прекинуваш со сите дејанија со кои може да ти се измери умот и разумот.
„Календар за годините што поминале“ од Трајче Кацаров (2012)
Опитен беше во расправи и бевме чуле дека сите со кои беше расправал ги беше победил со разум, ум и божја верба.
„Папокот на светот“ од Венко Андоновски (2000)
Но умот и знаењата без верба во Бога се само несреќа; оти што има лошо во тоа ако Господ, знаејќи дека гласовите се посовршени од зборовите, решил светот земен да го сочини од зборови?
„Папокот на светот“ од Венко Андоновски (2000)
НАЦА: (Влегува.) Проштевај, чорбаџи, саатот е крив...
„Чорбаџи Теодос“ од Васил Иљоски (1937)
ТЕОДОС: Нејќе овде па, па, туку треба ум и очи отворени!
„Чорбаџи Теодос“ од Васил Иљоски (1937)
Е сега, факт е дека и малку му лета умо и прави глупости.
„Белиот јоргован“ од Хајди Елзесер (2012)
Братко мој, со твојо ум и способности, сигурен сум дека ќе можиш тука одлично да се снајдиш!
„Белиот јоргован“ од Хајди Елзесер (2012)
Тогаш полека почнував да сфаќам, иако не сосема, во кој правец одат неговите мисли, какви сѐ претпоставки исцртува неговиот ум и какви заштитни планови обликува.
„Братот“ од Димитар Башевски (2007)
Ајде некако да му помогнеме, да го запознаеме подобро со неа, оти Мартин е срамежлив, да не речам – смотан.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
- Е, па, и ти нему му се допаѓаш – заклучи Лета. – Ми кажа другар му. Вели, од ум и од уста не ја вади онаа Бреза.
„Игбал, мојата тајна“ од Јагода Михајловска Георгиева (2000)
И бега некаде умот и пак се држи.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
И само црвени цвеќиња ми идат во умот и сѐ ми се гледа црвено.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
Човечки умови и пропаганди.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
— Маноле, Лазоре, вели Оливера Поточка, одете, проширете со умот и побарајте ги луѓето.
„Небеска Тимјановна“ од Петре М. Андреевски (1988)
ВАСИЛКА: Да имаш што да повелаш, ќерко. Ај пак, господ ум и разум да даде!
„Антица“ од Ристо Крле (1940)
Гледано од под вода, секој бран се распрснува во хаос од меурчиња чиешто вртложење е непредвидливо, иако можеби може да се објасни ретроспек­тивно; блескавите тропски риби се влечкани ваму-таму без страв, будни но без ум и сосема одомаќени во својот восхитувачки сложен, огромен и протејски, потполно безумен елемент. 64 okno.mk __________________
„МАРГИНА бр. 34“ (1996)
на дуњава има многу дупки: дупки во времето дупки на патиштата (кон посветла иднина) дупки во умот и помнењето дупки во историјата дупки на кофите дупки во самите дупки во дупнатите дупки секој глас мигум исчезнува нема довикување, нема ехо нема навивање за нашите нема паради на гордоста нема врескање во маалата нема лелекања во градските населби ги нема ни паролите на пролетерите од сите земји дупнатите дупки се царство на глувотијата, мавзолеј во изградба на глувата глувотија во глувите дупки оглувуват деца пред да вкусат кисела зелка а старците веќе одамна оглувнати го трпат неизбежниот пораз што пред да пропаднат во глувите дупки им го претставуваа како живот некои старци сакаат да им пукне бојлерот додека се тушираат арно ама во глувите дупки и бојлерите експлодираат глуво и на тој начин го даваат својот придонес во размножувањето на општата глувотија во која старците загинуваат од глуви експлозии.
„Светилничар“ од Ристо Лазаров (2013)
Елементите, тоа е едната страна на таинственото животно тркало; умот и интелегенцијата, тие се другата страна.
„Мудрецот“ од Радојка Трајанова (2008)
Умот и интелегенцијата ја создаваат креацијата, и тие се во движење, претходно биле родени.
„Мудрецот“ од Радојка Трајанова (2008)
Остави им ја глупоста и лошотилакот на глупавите и на лошите. На нивниот ум и поведение.
„Жената на белогардеецот“ од Србо Ивановски (2001)
Нивната умешност и дарба и голема љубов кон езерската земја, успешно се спојуваа со умот и знаењето на Игор Лозински.
„Патот на јагулите“ од Луан Старова (2000)
Големиот Бинг-Бенг.  ... ноќе се урива  Ја точиш, ја преточуваш секоја ноќ саноќ - душата тури - истури ко расолница, да не фати скрама извади - стави чиниш дење ѕидаш, ноќе се урива погрешно, некој ти урива насетуваш, не казнуваш разоружана се повикуваш на паганските обичаи па христијанските според темните диктати на свеста даваш жртва најмилото е најпожелно волјата е Господова зошто и твоја мора ли и твоја  употреби го умот кажи си надмудри го рушителот тоа е единственото решение во тебе, во умот и уметноста на мислењето ...
„Ерато“ од Катица Ќулавкова (2008)
4. Дални дланки: и ум и усет и бит и битка. Две на еден човек на едно лице.
„Ерато“ од Катица Ќулавкова (2008)
Заборавете го минатото како средство за обвинување, исчистете се еднаш од тие напластени шеми на размислување, тука треба да се разберат и простат грешките од минатото.
„Три жени во три слики“ од Ленче Милошевска (2000)
Штом некоја шема не функционира, направете едно чистење во својот духовен живот, како што напролет со постите правиме чистење на своето тело од сѐ што се напластило како негативно во нашиот организам, во нашиот ум и во нашата душа.
„Три жени во три слики“ од Ленче Милошевска (2000)
Гледај ни го умот и крој ни гаќи.
„Пиреј“ од Петре М. Андреевски (1983)