ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Климент Камилски коментира во себе, а подоцна тоа му го пренесе дискретно во еден разговор на Татко, дека и цензурата во сталинистичкиот комунизам по војната била само една од балканските варијанти на западната инквизиција во однос на забраната на книгите.

И самиот присилно влезен во механизмот на жртвувањето, најден под пресијата на најсилното преобраќање во сталинистичката идеологија, имав сили и мноштво аргументи да размислувам за огромната моќ на приспособувањето на институцијата на жртвувањето во повеќе облици и спреги.

Искушението станува големо за читателот: дали да се впушти во имагинацијата на еден автор, како и во перипетиите кога го водат во 1979 година во сталинистичка Албанија, на возраст од триесет и шест години, во составот на една културна делегација од Македонија?

Сите беа прогласувани за виновни во сталинистичка Албанија – и луѓето кои знаеја странски јазици, посебно западни (латентни шпиони) и луѓето кои нешто имале (латентни шпекуланти), и свештениците од трите вери (латентни предавници), и противниците на колективизацијата (саботери).

За мене тоа беше ненадејниот вистински повик од себе да ја ослободам дамна потиснуваната вистина за мојот судир со Атеистичкиот музеј при моето враќање во сталинистичка Албанија во 1979 година.

Дали можев нешто битно да променам со мојата, можеби „донкихотовска борба“ со бункерите, како со ветерниците на славниот јунак на Сервантес, односно со моето напати „наивно противење”, што може да има кафкијански последици во текот на моето погрешно преземено патување во сталинистичка Албанија, излезено од орбитата и показот на татковите книги?

Нив ги криеше како од ѓаволот кога во сталинистичкиот период имаше бркање на вештерки и книги.

Историјата на мајкиниот егзил може да се сведе на нејзиното живеење на грчко албанската граница (во родниот Лесковик), во гратчето Јанина, каде што се школувала, потоа животот на албанско-македонската (југословенската граница) во Поградец, во сливот на изворите на Охридското Езеро, патувањето во 1939 година со Татко во Италија, и потоа патувањето од Струга во Тирана во 1943 година, како и последното патување во животот, во 1974 година во сталинистичка Албанија.

Првин, таа се откорнуваше од своето семејство, од родното гратче Лесковик, на самата грчко-албанска граница, востановена по падот на Отоманската Империја, за да си го продолжи животот во Татковото патријархално семејство во Поградец, во периодот на монархиска Албанија, на брегот од Охридското Езеро, за потоа да ја следи егзилската судбина на Татко напуштајќи го засекогаш родното огниште и завршувајќи го животот, првин, во сталинистичка, па во Титова Југославија, во Скопје, главниот град на Народна Република Македонија.