ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во трагичен и гротескен колаж на извлечени сакрални делови од верските храмови од трите вери, со цитати и плакати, со содржини со кои се одречуваат душата и верата, и овде се допира трасцендентното, централно прашање: што по смртта на човекот?

Но, нели, самото превртување на колата без страшни последици, не спаѓа во трагичните настани?

Барем јас ќе го паметам тој настан како смешен.

Електра стапува во патријархална функција (а со тоа и во трагична достоинственост), затоа што во најголем дел од драмата машките јунаци ги нема на сцената и никој освен Електра не е желен да го заземе местото на машки наследник.

Судирите меѓу мајките и синовите се вистински кандидати за тој возвишен статус (еве, колку за почеток, помислете си на Хамлет и на Орестија), но борбите меѓу жени од различни генерации едноставно не се граѓа за трагедија.

Најблизу дотерала Електра од Софокле, но она што конечно ѝ ја дава на таа драма нејзината сериозност е нејзиниот близок, подреден сооднос со династиските преокупации на машката култура: татковата оставнина, владетелското наследство, преносот на сопственоста од татко на син и продолжувањето на машката лоза.

Ова се случува во светот на апсурдот, толку сугестивно предочен во познатиот сизифовски универзум на Албер Ками, кога со прашален поглед кон небото го бара одговорот за трагичниот апсурд, но од небето нема одговор.

И еве уште еден пример во медитеранската игра на судбината на човекот меѓу среќата и несреќата, светлината и темнината, во трагичното проклетство и во неговите урнатини, кога продолжува вечното отпочнување на човековиот живот...

Не е случајно што фил­мот е снимен според мотивите на два раскази на Somerseth Maugham за „Ashenden” (алтер-его на писателот, зашто самиот Мом во текот на Првата светска војна работел како анг­лис­ ки агент и во 1917-та година бил испратен во Русија да ги спречи болшевиците да ја преземат власта!): Мом и Graham Greene беа оние кои меѓу двете војни го извлекоа шпионскиот расказ од црно-белите патриотско-садистички визии и внесоа во него момент на трагичното егзистенцијално искуство: шпионажата е валкана игра затоа што во неа, во име на патриотските „високи цели” не се манипулира толку со туѓите, колку со сопствените агенти, така што честопати одново нè присилува темелно да ја испробаме „човечноста” на другиот од другата страна на политичко-идеолошките разлики, некојпат и во трагичен облик зашто во име на тие разлики принудени сме да го негираме тоа „човечко”.

Во тие изохипси на нејзиниот егзил, во сништата на другиот брег на егзилот, во трагичното минување на границите, беше впишана историјата на мајкиниот живот, по која не престанувам да трагам.