ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Гетото има практична локација: поставено близу до железничката станица, ги брои сѐ помасовните транспорти со мажи, старци, деца, девојки, трудни жени, млади брачни парови земени неодамна во една, во тие околности неочекувана и чудна епидемија на свадби што се случуваат и по сто на ден, но и на болни, исцрпени, предсмртни и млади, здрави, полни со живот, очајни луѓе.

Јас му искажав лојалност веднаш по неговото враќање во земјата.

Иследникот сугерира дека кралот, премиерот и него, солунскиот главен рабин, ги врзува една единствена јудео-масонска идеологија и тој така ја реди сложувалката од животот на архирабинот Корец.

Тогаш Корец почувствува дека е време да го активира знаењето стекнато на високите рабински студии, неговата реторичка вештина со која владееше врвно и која, знаеше, имаше сила да поведе колку и да заведе: „Мој сон е, учителу, конечното остварување на спој меѓу одамна поделеното западно и источно еврејство, големата унија што ќе нѐ сплоти во единствена нација, во нацијата на одново собраниот Израил”.  Погледот на Апфелблум се спитоми.

Тој ден му соопштија дека се враќа во Солун, на своето место на главен рабин и на местото на претседател на Советот на заедницата на неговите верници.

Во сефардскиот печат, дури и во умерениот „Ел Тиемпо” го напаѓаа за неумерено покачување на рабинската плата, а уредникот Јицак Давид Флорентин, еден од угледните личности на Солун што ги запозна уште при првата посета на градот, дури без стегање напиша еден текст од секташки позиции: изворот на арогантноста - ѝ поминува низ мислите текстот што најмногу ги здоболе и Цви и неа - е ашкенаското потекло на главниот рабин; таму, според тој луд Флорентин, лежи причината за тешкиот, автократски и нееластичен карактер на главниот рабин, додека без срам потаму пишува дека „ние Сефардите сме луѓе со слатка, флексибилна и добродушна расположба”.

Како впрочем му го понудиле?

Затоа се врза со ројалистичките кругови.

„Да, но...“ „Кој друг говореше во таа пригода?“

На хебрејскиот му се дава големо значење во животот на еврејската општина на Салоника”.

Иако не беше пресреќна со местата, таа со радост ги пречека вестите дека маж ѝ е поканет за главен рабин на Александрија, потоа и за професор на Хебрејскиот универзитет во Ерусалим.

Него, Цви Корец, главниот рабин на Солун, нејзиниот амбициозен, нееластичен, тврдокорен маж кој горчливата вест за неговото неименување на уште една функција, за духовен предводник на сите Сефарди, нејзе ѝ ја соопшти со нескриено разочаруваење.

Барем да ги земаше предвид нејзините совети.

Така почнаа да го критикуваат по весниците, само година дена по неговото соединување на архирабинската столица.

Изгуби, а тој избор можеше да биде негов нов личен триумф.

Меѓу познатите рабини од Монастир, во авионската визија на раби Елеазар бен Цви, дефилираат стари и достоинствени ликови од една петвековна галерија на битолски рабини: Шломо бен Аврахам Хакоен, еден голем законодавец чии респонси се печатени во четири тома некаде помеѓу 1586 и 1652 година, исто така во Солун, прочуениот рабин Аврахам Фалкон роден во 1643 година, раби Шмуел Цадок роден во 1690, стручњак за религиозно судство и верска правда, потоа угледнот Бенјамин Медина роден 1730, раби Аврахам де Јехуда де Бутон кој ги напиша респонсите „Махазе Аврахам” печатени во 1795, Давид де Бутон роден на крајот од 19 век, учениот и почитуван рабин Бенвенисти бен Аврахам Гатења роден 1859 година, раби Аврахам Гер Цедек роден 1800 и Моше Шабат Камхи роден 1865 година кој инаку бил преобратеник во јудаизмот, потоа рабинот Давид Бен Шломо Папо чии прочуени беседи „Бни Меир” и „Пне Давид” се изречени во Ерусалим во 1914 и 1924 година, потоа сефардскиот мудрец инаку главен рабин од Ерусалим, д-р Ариел бен Цион роден 1913 година...

Кому може да му користи тоа што двајца агенти на Гестапо во централната зградата на еврејската општина го влечат до тоалетот, заменикот на главниот рабин Хаим Хабиб, оној сериозен и скромен човек, кој да не беше Евреин, ќе беше уште и симпатичен – и како тоа да не е доволно, го исмејуваат и над Тората го тераат да одговара на нивните потсмешливи прашања за законот „заб за заб, око за око”, додека еден офицер на улица запрел некаков рабин, го однесол дома и му ја избричил половината од брадата и така го пуштил да излезе на улицата...

Гита го жали: во пролетниот календар на гибелта, некогашниот прв човек на заедницата, сега само странец во еден голем ориентален град што никогаш наполно не го прифати за свој, поранешниот главен рабин и претседател на општината на Салоника ги брои писоците на локомотивите што ги најавуваат транспортите на живи луѓе, откорнатици со извесна дестинација, но и неизвесна судбина.

Се рабира дека бев уапсен со новиот претседател на Бне Брит, но сето тоа беше само и единствено прашање на воспоставен естаблишмент.

Никого, чувствува, повеќе не може да задоволи и да го фасцинира: ниту Германците, ниту своето верско стадо кое сѐ уште не ја изгуби верата во Бога, но наполно ја изгуби верата во својот главен рабин.

„Врз која основа?“ „Врз основа на мојата функција на главен рабин на Солун.

Неговата моќ беше на врвот.

Цви веќе цврсто ги држеше уздите на власта, а таа силна запрега тој ја тераше во ризичен трк, опиен од слободата што, за разлика од Жешов, Виена и Берлин, тука широко му ги отвораше своите простори...  Таа знаеше дека дел од критиките се точни.

Во тоа време солунските ционистички кругови го поддржува новиот главен рабин, во надеж дека, поради неговата ционистичка определба, тој ќе ги консултира за секоја одлука.

Потоа тој го предложи како свој кандидат за солунски главен рабин. Ете, така беше.

Не беше пресреќна ни со тие понуди, зашто сакаше да се вратат онаму кајшто припаѓаат, во Галиција, во Полска, во Германија или во Австрија, а им се случуваше спротивното: како семејство сѐ подлабоко навлегуваа во Ориентот, кој – си мислеше Гита Корец во бессоните солунски ноќи - него можеби го влечеше поради традициите што му се допаѓаа на салонскиот ционист во него, но и на сѐ повидливиот, автократски дел од неговата личност.

Да му се одземат и претседателството со еврејската општина и функцијата на главен рабин.

Беше уверен дека од ова послушно дете ќе излезе важен човек.  Последен пат го виде својот учител пред девет години, кога се врати во Жешов да побара благослов од родителите за новата висока позиција што му беше понудена меѓу поголем број кандидати, да биде главен рабин на Солун, Вториот Ерусалим.

„Тој ми даде поддршка во време на мојот втор преизбор за главен рабин и тоа кога советот на еврејската заедница ја повлекуваше својата...“

Сред летово, старата, голема заедница на Салоника контактираше со Високата јудаичка школа во Берлин со барање да им се препорача соодветен кандидат кој би служел како главен рабин на нивната заедница, со оглед дека таа била останата без главен рабин веќе осум години, од денот на заминувањето на Раби Узиел кој отишол да служи во Тел Авив.

„Исак Албала на световната, Хабиб на религиската функција”, му велат.

Работата дојде дотаму што ционистичките членови на Советот на еврејската заедница бараа оставка од главниот рабин, без да понудат образложение.

А потоа тука беше и таа секогаш присутна сенка на претходникот на Цви, чуварот на архирабинската столица, оној обзирен рабин Хаим Хабиб што и двајцата не го сакаа можеби поради неговата вечна љубезност и секако поради тоа што многумина во заедницата го сметаа за неофицијален главен рабин.

Точно пред година дена, се сеќава Мертен, во центарлната команда самиот Фирер ги собра првите луѓе на рајхот и иднината на грчките Евреи беше определена, особено судбината на големата еврејска заедница на Солун.

Во мај, разредениот воздух над гетото Барон Хирш само двапати го пара писокот и го исполнува пареата од локомотивите на двете композиции со нов човечки товар во истите добиточни вагови: на 3-от и 9-от ден на месецот во кој едвај кој можеше да забележи како богато цутеа дрвјата во дворовите од напушените еврејски куќи.