ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Во таа негова наредба и расправија влезе Шаќир со еден од селските работници и ја прекина дискусијата, поправо Толевата викотница, оти Толе слабо даваше некој да му пререкне за ова прашање.

— Ајде, коџабаши, конак за осумстотини души аскер и тројца забити, — му нареди мудурот во Витолишта на коџабашијата Трајка, а овој ги собра сите аази и одведе во секоја куќа по пет души војници Анадолци од груби погруби, од гнасни погнасни, погани, просто ѕверови.

Тоа не покажа ни знак на колебање, на уплав, или некаква непослушност на неговите наредби.

Прво рипнуваше на Толевите наредби; рамо до рамо со Брниклијата напаѓаше на Расимчауша и уште за влакно што не падна на место од еден од аскерските куршуми што му просвире крај ушето со обетката.

Толе стана пред зора и го побара Бешот и другарите, а овој на брзина му ја кажа новината и му го доведе мелничанецот да слушне лично од него.

И селаните се позарадуваа кога го видоа Шаќира, бидејќи и него го знаеја од каде иде и што работи.

Нека видат и осетат дека султанот повела овдека, а не некакви Толе Пашовци, војводи и комити. Со тие зборови се збогува Бахтијар и си отиде во Битола да ја проведе зимата, заплашувајќи ги бимбашиите дека ќе ги посети да се убеди дали оваа негова наредба ќе биде исполнета или не, што и го направи баш сред зимата, околу свети Атанас.

Толе ги беше научил луѓето од својот „пашалук" слепо да ги исполнуваат неговите наредби.

Толе таа ноќ спиеше со Ќосото баш кај тетка му на овега во Полчишта и нареди никој да не го беспокои ноќеска, па макар јузбашијата со сиот аскер да го сардиса: — Утре на видело ќе се расправам, кој сака нека иде! — беше последната негова наредба пред спиење.

И чекаше да се осамне за да тргне со самиот домаќин Тодора Чачев со двете маски и магарето.

Тој вика и пцуе на албански кога некој не ги извршува неговите наредби, Едни во камионите, други во купови го фрлаат оружјето и се тргнуваат настрана.

Неговиот остар глас и строгите барања до најмала ситница да бидат извршувани неговите наредби, па и острите казни, лесно и брзо ги забораваа.

Но тоа беше само претпоставка по неговата наредба која ме збуни и ме пресече.

Неговото име сега се запиша врз портата од северната страна, џамијата што народот сега ја викаше „шарена”, по негова наредба доби уште многу разнобојни плочки дури и на турбето, па и голема дрвена врата на западната страна, целата искитена со источнички шари.

Меѓу другото, тој истакнал дека САД во војната ќе ги поддржуваат Велика Британија и сите држави што ќе застанат на нејзина страна и ќе ги вложат сите воени напори и ќе направат сѐ „Англија да не ја загуби војната“.

Во меѓусебниот разговор Донован истакнал дека и покрај тоа што не ѝ припаѓал на партијата на Рузвелт, сепак на Балканот допатувал по негова наредба.

На овој истиов поп и на кефалијата еден од чифчиите од Букри, им раскажа на Атпазар во Битола, дури ги држеше воловите од бегот што беа за продавање, како нивниот бег сите ги затвора ноќе во кошарите заедно со стоката, некои дури ги врзува за јасли со долга ортома за да можат да им турат сено на коњите и воловите; како наутро ги одврзува за на работа, им удира по десет грбачи да не зборуваат зашто се робови и им ги предава на ќаата кој по углед на бегот и по негова наредба, барем по три пати на ден им удира по десетина-дваесет грбачи; како за мали кривици ги врзува летно време по цел ден за некој дирек или дрво голи и намачкани со мед или маст, да се збираат мувите и осите на нив; како посега на честа на секоја млада жена и девојка што ќе му се допадне, а веќе првата ноќ по венчавањето младата невеста ќе ја преспие со бегот на кулата, тоа си е адет и закон.

Дилемиве за кои зборувам, а и оние кои засекогаш ќе останат недоречени, ги разместував и средував во размислите во некоја од самиците на затворот по она мое неконтролирано однесување откако го бев слушнал разговорот на Катерина со Јана и Мирко Банде од канцеларијата на Роман Гигов Грофот.

На судијата му е дозволено да заборави да ја истакне и онаа многу важна поединост: дека двете жени биле и платени чиновнички токму на тој Мирко Бунде; дека биле задолжени да извршуваат негови наредби, а дека нивната работна обврска била трагањето по грешките и непримерното однесување на авторите и другите работници од културната сфера со нагласка не само на нивните либерални, националистички па и анархистички сфаќања туку и однесувањето.

Сето тоа го рече со таков глас што не смеев да го препрашувам, мирно ја исполнував секоја негова наредба, си ги ставив дланките на очи, замижав.

Зар не побара Црн Киро, од претседателот на судот, на она судење на домашните предавници, да го доведат големиот ѓавол за да потврди и самиот дека тој му бил наредбодавецот да постапува онака како што постапувал со борците за слобода?

Дури и ѓаволот ќе го повикаат на помош, да потврди дека злото е извршено по негова наредба.

И, еве, сега побара од мене да направам столче за малиот и јас ја исполнувам неговата наредба“.

Јас познавав и друг градоначалник, мошне слабичок, кој веднаш од граѓаните беше прогласен за слаба фараонова крава и подоцна, ниту една негова наредба веќе не можеше да има сила.

Јас познавав еден градоначалник, кој макар што одлично ги знаеше законите, но успех немаше, затоа што се задушуваше од маснотиите насобрани во неговото тело.