Во историјата на македонското иселување преовладуваат и двата критериума.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)
Како главни елементи на критериумот на мотивите за иселување се јавувале економските и политичките кои меѓусебно се преплетувале, а на критериумот на желбите или интенциите им одговарало доброволното, односно принудното иселување.
„Џебна историја на македонскиот народ“
од Група автори
(2009)