Уште една паралела со историјата на Србија: да беше Србија незадоволна од својата судбина во државата на Немањиќевците, таа ќе правеше обид да се ослободи и да им се спротивстави ним со стремежот да се присоедини кон Бугарија; но обидот ќе беше направен и ќе доведеше до саканите резултати само ако дозволуваа историските околности; но последниве не го дозволија тоа и Србија се помири со околностите и беше загубена за Бугарија.
„За македонцките работи“
од Крсте Петков Мисирков
(1903)
Пуштањето во сообраќај на првата железница во Македонија во 1873 година, што се очекувало со нестрпливост, не ги дало саканите резултати.
„Солунските атентати 1903“
од Крсте Битоски
(2003)