ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

- Денеска ни рече: “Кој ќе го нашпионира својот другар, јазикот ќе му го пресечам; кој ќе направи нешто лошо, сами ќе му судите...“

___________ 23) заптии - турски полицајци

Гоце ги виде своите другари од маалото - Коце и Тасе и им пристапи.

Неуловливиот комита е меѓу своите другари во изградбата на првата фабрика која за народната борба ќе произведува оружје и муниција.

Треба да знаете: кој се бори за слобода, не умира дома на постела, тој ќе умре во борбата.

„Но, она што сакав да ти го кажам е дека ова што ти го правиш го гледаме сите ние, моето семејство и целата еврејска заедница на градов.

Рабинот го фати под рака својот другар од школските денови и го однесе во другата просторија. Таму сѐ беше на своето место.

Тука е најзгодно местото да ја види, мирно е местото, уличката одвај се провира покрај рекчето, тука таа минеше секиден пролетоска со својата другарка.

Си заминавме: секој во својот град, секој во своето училиште, кај своите другари.

Цел живот ги гледаш своите другари, соседи, пријатели, исправени и горди, како шетаат со своите соништа низ времето и туку одеднаш ќе забележиш, тие спокојни и чесни луѓе како клапнале, се подвиткале, се смалиле...

Другите залегнаа во растот и отворија оган, a пo кратко време затрештија и бомбите, но аскерот не се раздвои.

Почнаа да се ѕверат низ честарот, погледнувајќи ги своите другари лево и десно, а селанецот го забележа Белчета во букашот, си ја поткаса долната муцка и подзина да викне, но во тој момент Толевци изрипаја од карпите со страшен натприроден вик и ги фрлија готовите бомби кон групите.

И не се излага Тренков. Навистина, тие топовски грмежи идеа од Крушево, и навистина Никола Карев со своите другари се расправаше со агите, но не да ги избрка, но сега ја бранеше победата и првата македонска република од турските сили кои донесоа и топови за да ја урнат.

Ами вака ли ме кандисуаше, побратиме, да ви се придружа?

Тоа не покажа ни знак на колебање, на уплав, или некаква непослушност на неговите наредби.

— Верувам оти ќе дојде, — одговори Митре — Кога ќе рече нешто Толе никогаш не поречува. Такви се тие.

Една вечер, откако Сиве си легна со Мара и децата, доцна, околу полноќ, му притропа некој на големата врата.

3. Откако се тргна и Толе со своите другари од позицијата во гробиштата и се разбегаа востаниците, јузбашијата и мудурот наредија да се блокира селото и сите селани да се дотераат пред конакот.

— Кажувај, Ѓорче, кажувај какви новини носиш однатре.

— Самиот ти ме вовлече во вој алабак табури и за јадење да страдам со своите луѓе.

— Та велиш, ќе помине денеска? — Го запраша едниот својот другар.

Барем од патот ќе скратиме, — предложи Иван Попов и ги погледна своите другари.

— Како сте, Пере, Петре, Луко, Митре? — им се обрна љубезно Ѓорче на своите другари и единомисленици, па колку за адет ги поздрави и Борисовци: — Како сте и вие, господа војводи?

Затоа и ги остави седумте свои другари над чешмичето и си отиде во честарот да ја ублажи својата тага за неуспехот, крај неговото четниче Мише Ќосото.

Се разнесе грмогласно „ураааа!“ од четиристотини грла и залпови од пушки.

Ги испрати со Трајка да ја фатат Маргара, а сам со другите свои другари влезе во селото и нарача десет брави, десет фурни леб, тутун, ракија и се друго што им се „следуваше" во она време на четите кога ќе бидат „на гости" во реонот на некое село.

Да не ве лаже умот да чините абер во Маково оти змија лута ќе ве клукне!

Вака навален на десната рака Петре разговараше со својот другар Митрета и ја вртеше главата, потсмевајќи се задоволно.

Арно ама, дружината од Катар Ќаа ја разбра работава и реши да си ги прибере паричките од својот другар што ги најде Сиве.

Стариот дедо Трајко му отвори, а муљазимот, како секој потереџија кој спие на штрек, се појави на прозорчето со револверот в раце.

Што ќе губиме недели, може и месеци по оние ридишта, да му ги дадиме главите на Џавидпаша, да му ги однесиме на нашиот Дургут паша, ако ги спасиме од Бехтијара, — одговори Циле за сите.

Ете го мојов план накусо: ние треба да почнеме со копањето уште веднаш, та до пролет да ја свршиме оваа работа, ако сте согласни, — заврши иницијаторот на бегството Никола Каранџулов и застана да ги слушне своите другари.

— Почна да се мисли стражарот, но Илија му рече дека е важен и тој го предаде на својот другар за да не го напушта стражарското место.

Така почнаа. Ноќе копај во ќошот, со разни парчиња железа што им беа доставени од луѓето на Организацијата, полни ги ќесињата што ги направија од своите крпи за лице, а дење турај ја земјата во клозетите, која водата ја носеше надолу по ѓериз и ја исфрлаше во Драгорот.

А кога на Адемовата колиба во Валот, каде Толе со стрика му Кулета ги пасеше Адемовите овци, дојде арамијата Чанак капидан со своите другари — шест души одбор момчиња — и зеде два брава за да го подмами Адема да го фати и уцени, Толе во своите десет дванаесет години се зачуди од храброста на овие луѓе што не се плашат од Турците, и виде дека некој и со нив можел да се бори и да ги тепа.

А ние шо направиме? Не му дадоме ни да разберат оти дојдоме, а скинаме назад, — почна уште истата вечер Толе да го тевтише реонскиот началник за Мариово, Трајко Бешот, во Полчиште, каде што со своите другари наврати да се одмори, а Мише Ќосето да се види со тетка си Мита по толку години.

Четниците тргнаа по војводите на спротивната страна од Милана, назад кон Ливада, со надеж да се искачат на тој највисок врв и да ги најдат своите другари Попов, Сугарев, и Цилета и да ја поделат борбата и судбината, но на двесте триста метра под чуката просто нагазија на залегнатиот аскер, кој ги дочека со плотун од десет метра растојание.

Терајудри, аскерот им ги дотера овие луѓе на мудурот пред конакот и јузбашијата си го излеа својот гнев прв на нив, удирајќи им и тој по десетина грбачи преку очи и плеќи, та во тој бес не го заштеди ни самиот коџабашија.

Боб: Што се однесува до пандурот, полицаецот, уште од вчера упорно бара, дури и плачеше, да пука врз своите другари.

Жан: Нашите услови нека им ги пренесе на своите другари.

Секој од нас се гледа само себеси и ретко некој погледнува подалеку да ги види своите другари како напрегаат сили низ целата земја работејќи на големото дело на народната просвета.

Ги грабна кофите и одвај успеа да му дофрли на својот другар: - Манукот, манукот е долу!

Мошне внимателно, речиси со запрен здив, Бојан се искачи врз рамењата на својот другар.

Тажно беше да се гледа како птицата што до пред малку слободно леташе покрај својот другар сега се оддалечува осамена, со рането срце.

Слободниот гулаб уште правеше обиди да му помогне на својот другар но попусто.

Ја крева главата и во очите на своите другари го наоѓа истото, вечното другарство.

Не зборуваше со своите другари, освен кога требаше нешто да побара, а ретко бараше, или кога веќе беше принуден да зборува.

- Што му е на детенцево - ги праша таа своите другарки. - Не знаеме.

Та тој, најпосле, е дете, ќе мора да се зближи со своите другари од одделението, ќе мора да им раскаже нешто за себе.

Такво фалење забележував и кај другите свои другари.

Таа неколку пати го посетила гробот на својата другарка, но таму веќе не го сретнала нејзиниот сопруг.

На сликата на белиот мермерен споменик, иако многу одамна не беше ја видела, ја препознала својата другарка и не можела да не се расплаче силно.

Срцето ѝ се стегнало кога за трагичната вест, за смртта на таа своја другарка прочитала и во весник.

Другарите, според Алесандро Волта, својот другар го нарекоа Нуне Волта.

Јана задоволна од веста го заврши пријатниот разговор со својата другарка од родниот крај.

Еден ден дури ја прифати идејата во сабота навечер да излезе со своите другарки.

Уште во времето кога со своите другарки пред портите играа клинка и петкаменца, кога правеа школски претстави, Рада беше учителка и ништо друго.

Реши ова писмо да го прати на својот другар, а тоа смееше да и се достави само лично на Рада.

Тој одново се зафати да ја прогонува смртната ладнина во телото на својот другар. Запарност му лежеше на плеќите.

Тој чита многу вакви книги во слободните од училиште дни, таму, скриен со своите другари, во заливот на морето. Во нив има вистински херои.

Арсо ги изневери своите другари и себеси.

Иван избегнува да го задржи погледот врз вжолтените лица на своите другари.

Раскажуваше како со своите другари фатил зимото жив зајак.

Не, бре, ништо не помага. Бега војската, гази преку своите другари.

Домците почнаа да се туркаат околу високото, неубаво дете, Методија Гришкоски, едно момче од управата, потсилен од неколкуте свои другари, се дрзна да го бутне одзади, бараше кавга.

Се појавиле и нови дедовци со нови аманети, а секој од нив сакал да го надмудри својот другар.

Марија внимателно ја слушаше својата другарка и ѝ беше необично некој што не е од болницата, со неа така да разговара за секојдневни работи.

Суљо падна со стотици свои другари и сега се наоѓа кај големиот пророк во рајот, но јас ве викнав денеска да ве замолам за една работа.

Па најпосле, изворот на чешмата малку кој го знае и од нашите белким не ќе го најдат и ако се сетат – го поутеши поп Јаков загрижените свои другари, но ова прашање остана да им гори во душите на сите луѓе во тврдината и сите се обеспокојуваа од него.

И токму една ноќ Митре со двајца свои другари кладе мамец на стапицата (еден сомун и на него книжулче со натпис: Бегај Гано од мое Старавина оти мајчето ти го расплака ако ми падниш в рака), и еве ти ги во утрешната мугра двајца „Гановци" на мамецот, а Митре со другарите кои преседоа цела ноќ на „пецање" им се фрлија одзади.

И кога по судирот чкотна клечка ќибрит и го погледна убиениот непријателски офицер — како и него да го пронижа куршум, бидејќи во него го позна најблискиот свој другар од универзитетот во Марсеј, каде што двајцата студирале на една група, та дури заедно и во еден кревет лежеле цели две години.

Дванаесетгодишно момче од предградието, шета по дискот со Мона Лиза во својот Мекинтош, ги бои очите во зелено, преку модем ја испраќа до својот другар во Париз, кој додава пурпурен кармин и ја печати на ласерски копир апарат; потоа ја факсира до Joseph Kusuth за следната изложба на Галеријата Via Eight во Токио.

Како што е претпоставувачки и дека: - пријателот - црнец на гл. јунак е или судија, или шеф на полиција или партнер - детектив и често погоден од злосторничкиот куршум (се разбира, незаслужено) умира во прегратката на својот другар; - кога јунакот (со неговиот пријател - црнец) го паркира својот автомобил каде било, на пр. во преполнетиот Њујорк, секогаш има слободно место;

Херкул станува Херк, а Мегара – Мег.

Еден палавко го бутнал пенисот во својот другар, додека другото момче го сече најличниот дел од курот на возбудениот примател, а посетителовиот гостувачки уд скока и го исполнува празниот простор од кој природата се гади и свршува во Црната Лагуна каде нестрпливата пирана го грабнува сѐ уште нероденото дете кое никогаш - со оглед на некои добро познати факти - нема ни да се роди.

Запрашаниот се сврте кон својот другар, тивко го праша: - Ара, како се вика ова село? - Крчишта - одговори тој со пригушен глас.

Потиснат од она што го чу, Мече молчеше и дури не смееше ни да го погледа својот другар што молчаливо веслаше низ трските.

Поручекта, кога бригадирците се растурија по бараките на починок, Мече неочекувано ја забележа меѓу црниците светлокосата глава на својот другар.

Веројатно било пролет.

Почнале да пијат в зори, а ова се одвивало после полноќ.

Далтон ѝ раскажа за една ноќ во средно кога пиел пиво со своите другари.

Потоа, без, збор, фаќајќи го за ракав, го задржа својот другар колку да останат пооддалечени зад заробениците што беше уште една гаранција дека кљакарчето на Шишмана помалку ќе се слуша.

И му велеше на својот другар: - Само гледај ти, Миладине. Го читам како буквар.

Едо Бранов, во селото Исток, во друштво на својот другар и пријател Марко Кравата, Глувиот, како што го завикаа војниците, се чувствуваше како да е испратен на продолжен годишен одмор.

Едо се најде сериозно загрижен за својот другар, но овој само ја извади десната рака од џебот, ја стави дланката зад уво и веднуваќи се кон капетанот со ширум отоврена уста, испушти едно гласно и мутулаво: „А!...“

Од пасошот ја извади адресата од својот другар од војска, Марка Кравата, кој сега беше во Канада и ја стави во кесето на сигурно место.

За жал постојано се фалеше со својот другар како да му е некаков заштитен знак.

Меѓутоа, како трезвен реалист, тој веднаш побарал од своите другари во Бугарија по секоја цена да пронајдат друг динамит и да го испратат во Солун.

Мечев и Шатев тргнале во поштата, меѓутоа, Мечето, кој бил прочуен меѓу своите другари со своето домаќинско однесување и штедење, кој десетпати броел а еднаш давал, сметајќи дека во случајов сепак би можел да згреши со тоа што парите ќе му ги позајми на Сарафов, два три пати влегувал и излегувал во поштата под разни изговори, но главно за “да размисли“.

Дури во 1901 година влегол во Кружокот на гемиџиите, односно им се придружил на своите другари Орце, Коста и други велешани.

Свесен дека му се приближува крајот и дека никогаш веќе нема да ги види своите Велес, Солун и Вардар, докрај прибран, тој нашол сили да се поздрави со сите свои другари во затворската соба и потоа да издивне.

Отсега тој за властите, па и за своите другари, бил Георги Манасов.

Орце „беше роден за водач, имаше еластично-заповеден дух“ и бил извонредно строг кон најмалите отклонувања или грешки на своите другари, дури кога тие биле направени несвесно или случајно.

Тешко може да се објасни зошто П. Шатев, кој ги изнесува главните моменти од истражниот затвор, ништо не кажува за другите тројца свои другари.

Секогаш доволен од себе си, учтив и внимателен кон сите, особено кон своите другари, тој во кружокот на гемиџиите беше најсимпатичниот, најсаканиот главно поради неговиот голем идеализам, скромност и добрина“.

Кога во 1902 година Орце бил во Софија, каде што со своите другари го разгледувал прашањето во врска со снабдувањето на динамит, со Делчев разговарал за влошените односи со ЦК и одделно со Иван Гарванов.

Ги повикал своите другари што биле во Велес да дојдат во Солун, а во меѓувреме во Кружокот влегло уште едно лице - тоа бил Димитар Коштанов од Горна Џумаја.

Инаку, тој ги сакал своите блиски, своите другари и својот народ.

Неговото негодување од поведението на учениците од класот било толку големо што тој демонстративно ја напуштил Гимназијата, не сакајки да ги гледа на куп своите другари соучесници кои, со својот слаб карактер, брзо се решиле на предавство.

- Сум чула дека луѓето ја прославуваат Новата година - им рече една мравка на своите другарки.

- Што му е на детенцево? - ги праша таа своите другарки.