ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Слично како што неодамна на Интернет се одвиваше еден комплексен проект по повод делото на Арто, со цел на некој начин да се исцрта физичкото и ефемерното тело на уметникот, самиот Арто, една година пред својата смрт, во театарот Vieux Colombier, демонстрирал вистински театар на суровоста.

Интересно е, имено, што теоријата на театарот влијае и врз технолошките уметници и теоретичари кои често го споменуваат Арто како „оној што уште пред педесет години ги слушна обдукциските гласови на Интернет“ (информации за проектот Artaud на Rhizom net).

Слободен сум од своето раѓање, можам да бидам слободен и од својата смрт, во истата таа смисла.

Очигледно е дека, паралелно со раното појавувањето на неговите симптоми во филмот, неговата болест не е последица на настани што тука се прикажани; Креклајт болеста ја донесува со себе, бирајќи го Рим како своја „духовна татковина” за место на својата смрт.

Од 1953 година па сè до својата смрт Христов одржува пријателски врски, по пат на преписки со Лазар Колишевски.

Тоа го очекуваш ти по својата смрт: да бидеш пророк над пророците – не еден од оние кои кажувале што ќе биде со човекот на земјата и над земјата, туку што е во него, и што може од него да биде, и што ќе биде според она што во себе го има, не знаејќи дека го има.

„Ќе седам,“ реков, местејќи фотеља до креветот.

И покрај тоа што во тие триесетина години по моето враќање дома некако се зближивме, меѓу нас остана трагата на некогашната омраза, и нешто не ми даваше да легнам покрај неа, на онаа страна од креветот на која, до својата смрт, лежеше татко.

И ти уште сега, уште жив, се храниш од таа бесмртност, горделив, надмен, од некое друго место ни ја досудуваш смртта нам, на смртните.

По години, до неа ќе стигне писмо, но тоа нема да биде чеканото љубовно писмо, туку известување од власта за социјална помош, доколку по својата смрт го остави на општината одајчето во кое живее.

Мрак. Нема будење, нема воскрес. Мрак. Нема будење. Мрак, глувота.

Се разбудив од својата смрт многу подоцна и на неколку чекори од заодот над непознатите ридишта над кои гракаа врани или пропаски со попусто тргање на крилјата за педа да се подалеку од местото за кое ги држеше некоја сила.

Нејзе Германецот пред својата смрт ѝ го препишал целиот имот. ѝ го подарил, бидејќи верно му служела до крајот на неговиот живот.

Многу неволи ни направи, вели Костадин Дамкоски, а ние во писмото до султанот него го бараме за да ни биде свештеник.

Тој поп голем шмеќар е. Се слуша тие го отепале и стрика Анѓела Јанчески, ама оти вие велите дека стрико Анѓел си умрел од своја смрт, јас ви верувам.

Едни заминаа во градовите и во европејските престолнини за таму да се изучат, други властите насила ги одведоа и ги потоманија во затворите, трети од своја смрт си умреа, та така и гробиштата на Рамник на Горник се изменија - уште повеќе се намножија, станаа ѕидани, одозгора добија мермерни или обични покривни плочи и камени крстови со врежани имиња на покојниците, а околу наоколу висок ѕидсо убава порта од северна страна, односно тогаш од кај местото обележано за црква.

Ништо за тоа, вели Костадин Дамчески. Ние ќе речеме дека стрико Анѓел си умрел од своја смрт, од што беше остарен и изнемоштен.

- Што весел да бидам, бре татко - му рекло момчето - коа уште утре ќе бидам жив, чунки царот ќе не губит дека не можиме да му напраиме синџир од песок?

Го распрашал царот со ред за како го чуал татка си.

Ами лели и син ми мој ќе ме донесит и мене за да умрам од глад коа ќе остареам како татка; ај јас да си го вратам дома и да си го гледам дури сам да си умрит од своја смрт.

Последните зборови на оптужницата се движат по мојата невидлива врвица но слаби се и се распаѓаат на нејасни слогови чија смрт се вика тишина на невините простори во кои сум побрз од времето; за сите што се далеку од мене моите часови се нивни години, утре ќе сум врсник со нивните внуци што ќе клечат пред мене и ќе бараат прошка за гревовите и подмолноста на глутницата - таа полека станува пепел под урнатината на храмот во кој ме судеа, ме осудија на смрт и станаа смрт дури и по својата смрт.

Но кој би можел и да претпостави дека со ова не е кажано сè за Акакиј Акакиевич, дека му е судено бурно да проживее неколку дена по својата смрт, небаре како награда за од никого незабележаниот живот.

Бидејќи, секој од нас секој ден и не забележувајќи поминува низ еден полумомент пред своето раѓање и низ еден полумомент по својата смрт.

Наеднаш низ Петербург се раширија гласови дека кај Калинкиниот мост и многу подалеку почнал да се појавува ноќе еден мртовец со изглед на чиновник, кој бара некаков одземен шинел и кој, со изговор дека му е грабнат шинел, не обрнувајќи внимание ни на чинот ни на звањето, симнувал од рамената секакви шинели: и со крзно од фока и од дабар, прошиени со вата, бунди од енотово, лисичјо и мечкино крзно со еден збор, секаков вид крзна и кожи, какви што само измислиле луѓето да си ја прекријат својата.

Погледнав низ прозорецот, сфатив дека е веќе пладне, дека е пролет, го облеков своето старо сако што го најдов во шкафот и што одамна го немав облечено.

Сите мои три светости го празнуваа денот на својата смрт.

Скендербег со својата смрт го означи крајот на јаничарскиот круг во својот живот.

Но јаничарски ген имаа и јапонските камикази кои се претовараа во делови на воените машини служејќи се со својата смрт да ги убиваат противниците.

Со крајни напори ја уби својата смрт и се реши на игра. „Без сведок ќе ви кажам се. Што и да сакате.“ Чу: „Што ќе ми кажете?“ Ги загриза усните: „Сѐ.

Забите му пораснаа и ги расцепија стиснатите усни: „Пралуѓе, ако би пошол да ја барам својата смрт под една палма дали ќе ме сметате за луд?“

„Точно е, јас `рзнувам“, претече во него се. „И лајам како мачката на еден Каин и еден Авел.“ „Па?„ Адвентистот гледаше во него, во својата смрт, беше слаб и набиен в кожурец на неизлез, беше бессилен дури и да помоли за милост.

Јас патувам жив и ја барам својата смрт заради Марија.

А на месечината гласно ѝ рече: „Сите ме заборавија, а мене ме уби веста за мојата смрт.“ Чудна птица беше тој Отец Симеон, се раѓаше како феникс: од пепелта на својата смрт.

Овој кус, но мошне сложен текст е еден од последните што Делез ги напишал пред својата смрт, а објавен е како додаток во новото, Фламарионово издание на Дијалози помеѓу Жил Делез и Клер Парне, испечатено годинава. 1 Michel Casse: Du vide et la creation, ed. O. Jacobs, 72-3.

Како што ќе нагласи Плиниј, Катон по својата смрт, беше прифатен од Римјаните.

Тука се правеше првиот од многуте мали чекори замислени од Кисинџер во Женева и прифатени од Арафат...

Политиката на Хенри Кисинџер, чекор по чекор во решавањето на палестинското прашање, која беше наложена Мировната конференција во Женева, многумина ја сметаа за совршено промислена стратегиска стапица, која Јасер Арафат не ја разбра или не сакал да ја разбере и во која на крајот ќе се најде во лажниот излез од лавиринтот, во својата Палестина, како претседател, но всушност тоа ќе биде неговиот кафез во Рамалах кој ќе го напушти неколку дена пред својата смрт, се разбира со дозвола на израелскиот водач Ариел Шарон.

Владетелот Тито, кој ја обедини по периодот на фашизмот распаднатата југословенска империја на Балканот и ја одржа до својата смрт, а во кој период беше вклопен најголемиот дел од мојот живот, стана повод за моите идни размисли и потраги...

Зар не знаеш, реков, дека се умира пред својата смрт, далеку уште пред да се умре?

„Пријателе, ние ја носиме лагата во себе и едно не знаеме: дали нѐ одржува таа во живот или ја негуваме за да ја забрзаме својата смрт.

Мртвиот јазол на неговата желба го доведува до точка на самодеструкција: до својата смрт тој јаде „ништо” за да ја одржи својата желба незадоволена.

Јас мошне внимателно ги подготвувам местото, времето и начинот на својата смрт.

Лири планира својата смрт да ја сними на филмска лента.

2. Екстаза  Така човекот оди во пресрет на другиот човек небаре оди во пазувите на својата смрт.

Егоцентрична река. Упатена накај белото море па она друго и друго сѐ додека не се нурне во овоземниот облик на бескрајот - океанот.  Реката е предолго загледана во својот крај - уточиштето премногу втренчена во преобразбата.  Реката така чека и го дебне мигот на својата смрт - слевањето во другиот.  Од идентитетот ѝ останува само морската струја. 

- Ах, - пристори Луман и од бес што не ќе одмазди за својата смрт, со последните сили што му останаа во снагата, замавна.

Еден од големите Мајстори на Играта, во годината на својата смрт, рекол: „Обидот е сѐ!“ Како бил во право!

По смртта на сликарот Столпник, во неговата куќа луѓето ја најдоа последната негова слика: неколку муренкови стебла излезени заедно од земјата од еден ист корен, од едно исто 'ртиште и плодиште; додека излегувале од земјта, си давале сила едно на друго, си помагале, а потоа секое на својата судбина се препуштало: едното: напинајќи и грабајќи ја лакомо височината, се истенчило, се искривило, како змија фатена за опашка; гранките му откажале во овој тежок напор да го следат, и тоа, полека, болно, се превиткува надолу и тоне со главата кон земјата; под вратот има заглавено висока потпирачка со чатал што не му дава да се скрши и струполи на земјата; но сето тоа е така болно и тажно штом тоа самото не може без потпирачка да се додржи; другото: робувајќи им уште од излегувањето од земјата на многуте фиданки што лакомо наудриле од него како човек со многу пород, и грижејќи се за нив да порастат, да се здебелат и рашират, постепено станало нивна жртва; тие, не мислејќи на него, се туркаат меѓу себе, грабаат од просторот, се надвишуваат меѓу себе, не водејќи сметка дека еден ден од тежина или од силен ветар, ќе се струполат заедно со тоа мајчинско стебло што им дало живот и повеќе никогаш не ќе кренат глава: ќе умираат постепено и ќе се сушат на урнатиот стеблак; трето: или по сој или така му бил благословот: кога му дошло време за плодење како господ да му се распашал: преполно е и се крши од плодови; капи благ сок од муренките како на доилка кога ќе ѝ надојде млекото; пониските гранки од тежина се спуштаат до земјата и се потпираат да си го намалат бремето; четврто: уште од раѓањето анемично - и до крајот на животот анемично; што можеле другите да му помогнат, му помогнале долу под земјата во времето на 'ртењето и пуштањето на корења; а згора: секое со својата среќа и судбина живее, како птиците кога ќе пркнат и ќе го напуштат седелото; околу него има мала оградичка од штички што го штити да не се чеша стоката од него или да го гризе; кога еден ден ќе се исуши, ќе остане така заградено со штичките како споменик: ако од него избијат нови фиданки, тоа ќе бидат посмртчиња кои одново ќе започнат борба за живот; петто: препуштено е на судбината и на бога: здраво-прездраво е родено, пркнато над земјата, а веќе едната половина му се суши; стои како човек парализиран на кого само едната половина му е подвижна; прави напор да расте и да ја влече со себе и другата половина што му стои како мртовец врзан за плеќи; најтешко му било првите години додека свикнало на тој напор и на тоа проклетство а сега просто ѝ е препуштено на судбината; она шестото, седмото, осмото, што откако излегле од земјата, помислиле дека сè можат и сè е нивно, живеат двоен живот; двојна среќа имаат: на едни сè им е едно во кој правец ќе се развиваат: нагоре, надолу или настрана; не размислуваат ни како да ја оформат својата крошна за подобро да се заштитат од ветриштата и снеговите; не се грижат и не размислуваат дали некој пред смртта ќе им стави потпирачка под мишките или вратот за да не се струполат притиснати од својата негрижа, или дали по својата смрт ќе остават потомство; се шират и живеат како што милуваат.

Тоа е сè што може човек да забележи гледајќи ги стеблата.

И оттогаш, да до денес затоа го слават и го жалат убедени дека тој во име на доброто со својата смрт ја победил смртта....

Слободен сум од своето раѓање, можам да бидам слободен и од својата смрт, во истата таа смисла.

Основна причина што Орце, Коста, Мечето, Илија и Владо инсистирале да се гине по секоја цена била таа што тие сметале дека со својата смрт ќе ја афирмираат повеќе борбата за слобода на својата татковина отколку што тоа би го направиле со уривањето на згради и фрлањето на динамитни бомби по солунските улици и убивањето на непријателски војници.

Барајќи ја својата смрт, тие всушност уште два дена ги продолжиле атентатите, уште два дена го држеле во ужасна напнатост целиот град и уште два дена ги потсетувале беспомошните и фрлени и во бес власти дека се тука.

“Тој - пишува Шатев - со својата смрт не зачуди сите.

Тој не сакал по својата смрт ниту помен да остане од него, бидејќи сметал дека како индивидуалист се бори и ќе умре за своите идеи, но со тоа не требало да се занимаваат ниту неговите блиски ниту другите.

Ми објасни дека на Орце му тежело што добил од Сарафов во Женева 10.000 франци и сакал по својата смрт да му се вратат209.

По сè изгледа Коста решил да почека и тогаш, кога сите помислиле дека акцијата е извршена и дека атентаторите се ликвидирани, да се јави тој и со својата бомба и со својата смрт да предизвика нова вознемиреност и да ги потсети сите дека тие уште не се уништени.