ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

А ова последново го обврзува законодавецот да формулира прецизни, недвосмислени и јасни правни норми – бидејќи само таквите норми можат да претставуваат солидна основа за законито постапување од страна на судските органи. 11.  Одредбите на овој Закон кои се однесуваат на постапката за мирно решавање на работните спорови почнаа да се применуваат од 1 јануари 2008.

Имено, постапка за мирно решавање на работен спор се покренува со поднесување предлог [а не тужба], до новиот орган – наречен Републички совет за мирно решавање на работните спорови.

Процесно-правната легислатива за заштита на работничките права а) Законот за мирно решавање на работните спорови ЗМРРС (2007), 11 кој е lex specialis за проблематиката на т.н. вон- судско расправање спорови со работна тематика, ги уредува начинот и постапката на мирно решавање работни спорови; из- борот, правата и обврските на помирувачот и арбитрите, како и другите прашања кои се од значење за мирното решавање на некои „најчести“ работни спорови – што значи не се однесува на Работни односи – Компаративни согледувања за времетраењето на работ- ниот однос и работните спорови; Фондација „Fridrih Ebert“ – Канцеларија Скопје & Институт на европскиот синдикат за истражување, образование, здравје и заштита – Брисел; Скопје, 2005. 10.  Со својата шеста одлука по повод ЗРО/ 05 (У.бр. 188/2006-0-0 од 4.IV.2007) Уставниот суд на РМ ја укина одредбата којашто, поради техничка грешка, пропуст или, пак, правничко незнаење, се наоѓаше во оваа законска одредба.

Специфично за него е тоа што, за прв пат, дефинира два вида на работни спорови – за коишто, пак, постојат и „заеднички одредби“.

Обврската за помирување не смее да го ограничи правото на штрајкот, кога таква постапка е предвидена со овој закон, односно пред спроведувањето на друга постапка за мирно решавање на спорот за која страните се договориле.

Савески во Обезвреднување на трудот...; „Ленка“; Скопје, 2010; стр. 141. 9.  Види и Stefan Clauwaert, Isabelle Schömann, Wiebke Düvel и Grigor Gradev: 25 – Конечно, петти и последен, ултимативен, инструмент е тужбата за покренување на посебна граѓанска судска [парнична] постапка, со која се иницираат посебните „спорови од работен однос“ (чл. 181, ЗРО/05). 10 2.

Штрајкот не смее да започне пред завршување на постапката за помирување, согласно со овој закон.

Со единственото изменување и дополнување на овој закон дојде до продолжување на рокот во кој странката која ги добила предлогот и документацијата од надлежното министерство треба да се изјасни дали прифаќа мирно решавање на спорот; се донесе одредба која дополнително го ограничува правото на штрајк во дејностите од општ интерес во случај на колективен спор; целосно се избришаа правата на помирувачите, односно арбитрите на стручно усовршување, правото на плата и придонеси од задолжително социјално осигурување, а се укина и Републичкиот судски совет за мирно решавање на работните спорови.

Уште една позитивна промена е тоа што сега страните имаат можност да покренат постапка за мирно решавање на индивидуален спор и кога не е исплатена плата (чл. 2 од ЗИДЗМРРС/14), како поповолно решение од претходното кое нормираше дека ваквиот спор може да се поведе само при неисплата на најниска плата, а се допрецизираше и потребата од заедничка согласност на страните во спорот за решавање на индивидуален спор пред арбитер (чл. 28 од ЗИДЗМРРС/14).

Од овие закони претходно во оваа трудово - правна студија веќе се анализирани Законот за работни односи, Законот за мирно решавање на работните спорови, Законот за агенции за привремени вработувања, Законот за евиденциите во областа на трудот и Законот за вработените во јавниот сектор.

Закон за изменување и дополнување на Законот за мирно решавање на работните спорови, Сл.весник на РМ, 27/14. 92 101 арбитража (чл. 4 од ЗИДЗМРРС/14).

Помирувачот е должен да ја започне постапката за мирно решавање на спорот наредниот ден од денот на приемот на предлогот и документацијата за предметот на спорот и за тоа да ги извести страните во спорот.

Беше 93 Оваа комисија ја сочинуваат претставници на МТСП, репрезентативните здруженија на работодавачи и репрезентативните синдикати. 102 продолжен рокот, од 3 на 5 работни дена, во кој странката која ги добила предлогот и документацијата од министерството надлежно за работите од областа на трудот, треба да се изјасни дали прифаќа мирно решавање на спорот, а ако во овој рок надлежното министерство не добие одговор за прифаќање на предлогот за мирно решавање на спорот од другата страна, ќе се смета дека предлогот за поведување постапка не е прифатен (чл. 13 од ЗИДЗМРРС/14); б) исто така, беше зголемен рокот, од 3 на 5 дена од денот на прифаќањето на предлогот за мирно решавање на работниот спор, во кој страните можат да определат помирувач, односно арбитер од Регистерот.94 Ако тие тоа не го сторат во предвидениот рок, ваквата обврска паѓа врз министерството надлежно за работите од областа на трудот (чл. 14 од ЗИДЗМРРС/14); в) со бришењето на чл. 51 од овој закон (чл. 39 од ЗИДЗМРРС/14) се укина(!) правото на помирувачите и арбитрите на плата, придонеси и надоместоци од плата согласно со закон и колективен договор, па сега помирувачот, односно арбитерот имаат право само на надоместок за нивното учество во постапката за мирно решавање на работниот спор, кој паѓа на товар на надлежното министерство.

ЗАКОН ЗА ОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ И ЗАКОН ЗА СРЕДНО ОБРАЗОВАНИЕ Остварувањето на правото на штрајк на вработените во образованието е регулирано со одредбите од Законот за работни односи, Законот за установи, Законот за вработените во јавниот сектор и Законот за мирно решавање на работните спорови.

Дополнително, одредби кои го регулираат штрајкот, а кои се однесуваат на помал или поголем дел од вработените содржат и: Законот за мирно решавање на работните спорови, Законот за јавните претпријатија, Законот за установите, Законот за вработените во јавниот сектор, Законот за културата, Законот за основното образование, Законот за средното образование, Законот за здравствена заштита, Законот за административни службеници, Законот за судовите, Законот за судска служба, Законот за внатрешни работи, Законот за полиција, Законот за шумите, Законот за одбрана и Законот за служба во Армијата на Република Македонија.

Основни поими и начела Новините кои се предвидоа со единствената рогација на овој закон, а ги тангираа основните одредби се следниве : a) прецизно се дефинираа помирувањето и арбитражата како механизми преку кои може да се дојде до мирно решавање на работните спорови и тоа како „учество на трето неутрално лице во посредување меѓу две спротивставени страни, со цел за постигнување спогодба за мирно решавање на колективен спор“ – помирување и „учество на трета независна страна во решавање на индивидуален спор, со цел за постигнување на обврзувачко решение за предметот на спорот“ – 91 Закон за мирно решавање на работните спорови, Сл.весник на РМ, 87/07.

Пред да биде поведена постапка за заштита од вознемирување, предвидена е обврска работникот или друго лице ангажирано со договор кое смета дека е изложено на вознемирување на работното место, писмено да се обрати до лицето за кое смета дека го вознемирува и да му укаже на тоа дека неговото однесување е несоодветно, неприфатливо и несакано, а се со цел мирно решавање на спорната ситуација, без притоа лицето кое трпи вознемирување да бара законска заштита (чл. 17).78

Закон за изменување и дополнување на Законот за инспекција на трудот; Службен весник на РМ, 44/2014. 90 100 ЗАКОН ЗА МИРНО РЕШАВАЊЕ НА РАБОТНИТЕ СПОРОВИ Законот за мирно решавање на работните спорови91 во периодот на истражувањето и анализата на законските прописи (2010-2014) претрпе само едно изменување и дополнување во 2014 година.92 Иако, овој закон за својата 8-годишна примена досега доживеа само една рогација, нејзината обемност значеше дека одредени промени претрпеа речиси сите позначајни одредби кои регулираат суштински аспекти од оваа проблематика.

Постапката за мирно решавање во ваков случај завршува во рок од 10 дена од поднесувањето на предлогот за мирно решавање на спорот.

Во насока на континуираната тенденција на законодавецот во секој поглед да го ограничи уставното право на штрајк на работниците е промената кој предвидува дека во случај на штрајк во дејностите од општ интерес, за времетраењето на постапката за мирно решавање на спорот, штрајкот се става во мирување (чл. 21 и 22 од ЗИДЗМРРС/14); в) кај органот надлежен за помирување дојде до промена кај Одборот за помирување кој по ново го сочинуваат само страните во спорот, додека пак помирувачот учествува во постапката, но сега без право на одлучување (чл. 23 од ЗИДЗМРРС/14); г) во постапката за помирување дојде до укинување на правото на помирувачот, заедно со членовите на Одборот, да донесе препорака за начинот на решавање на спорот по заклучувањето на расправата, кое сега е ексклузивно право на двете спротиставени страни во колективниот спор, додека пак улогата на помирувачот се сведе само на помагање на страните да дојдат до заеднички прифатлива спогодба без да наметнува решенија за спорот (чл. 24 од ЗИДЗМРРС/14).

Републички судски совет за мирно решавање на работните спорови, кој и онака во праксата, поради својата сомнителна правна природа, создаваше правна несигурност кај граѓаните (чл. 7 од ЗИДЗМРРС/14), а за орган кој ги врши стручно – административните работи во врска со мирното решавање на работните спорови беше утврдено министерството надлежно за работите од областа на трудот (чл. 9 од ЗИДЗМРРС/14). 2.

Беше избришан законскиот текст кој предвидуваше дека „помирувачот е должен да биде неутрален и непристрасен во текот на преговорите“ како непотребен!? (чл. 19 од ЗИДЗМРРС/14); б) во случај на штрајк или спор во дејностите од општ интерес и во кои прекинот на работата би можел да го загрози животот или здравјето на луѓето или да нанесе штета од поголеми размери, се утврди построга формулација која пропиша дека „страните во спорот се должни веднаш да пристапат кон мирно решавање на колективниот спор“, а предлогот за помирување треба да биде поднесен наредниот ден од денот на настанувањето на спорот.

Постапка за мирно решавање на работните спорови a) Кај процедуралните норми дополнително се утврди дека предлогот со кој се покренува постапката за мирно решавање на спорот, мора да биде изготвен во писмена форма (чл. 12 од ЗИДЗМРРС/14).

Нивното соопштение до медиумите повикува на разбирање, братска љубов и мирно решавање на споровите.

Ако, пак, работникот смета дека со писмената одлука на работодавачот е прекр- шено неговото право може, во рок од осум дена од врачувањето на таа 27.  Некои од овие кастрења на одредби од процедурален аспект имаа смисла бидејќи, на овој начин, се одбегна дуплирање на истите одредби во повеќе одделни закони, затоа што постапката за заштита на работничките права кај нас се третира како посебен вид граѓанска постапка и, според тоа, е регулирана во Законот за парничната постапка (Сл. весник на РМ – 79/05, 110/08 и 83/09), со Законот за извршување (Сл. весник на РМ – 35/05, 50/06, 129/06 и 8/08), потоа со Законот за обезбедување на побарувањата (Сл. весник на РМ, 87/07), како и со Законот за мирно решавање на работните спорови (Сл. весник на РМ, 87/07).

Законот за мирно решавање на работните спорови (2007), 1 кој е lex specialis за проблематиката на т.н. вонсудско расправање спорови со работна тематика, ги уредува начинот и постапката на мирно решавање работни спорови; изборот, правата и обврските на помирувачот и арбитрите, како и другите прашања кои се од значење за мирното решавање на некои „најчести“ работни спорови – што значи не се однесува на сите видови спорови кои, евентуално, можат да произлезат од комплексот на работните односи.

Одредбите на овој закон кои се однесуваат на постапката за мирно решавање на работните спорови почнаа да се применуваат од 1 јануари 2008.

Имено, постапка за мирно решавање на работен спор се покренува со поднесување предлог, а не тужба, до новиот орган – наречен Републички совет за мирно решавање на работните спорови.

•  2007: регулирање на вонсудското т.н. мирно решавање на работните спорови (Закон за мирно решавање на работните спорови);

Имено, Судот, со право, оцени дека оваа материја не може да биде предмет на уредување на подзаконски акт на министерот, бидејќи со ова законски дадено овластување се врши противуставно проширување на надлежноста на еден инокосен управен орган и тоа токму во сферата која, согласно изречната уставна одредба, се уредува само „со закон и со колективни договори“ (чл. 32, ст. 5 од УРМ/91). 56 т штрајкот, од свои средства, да им обезбеди надомес­ ок на плата за времето на штрајк на работниците кои учествувале во него (чл. 241, ЗРО/05); д) и, конечно, намалувањето на овие права се гледа и во сферата на прекршочните одредби: •  за работодавачот, наместо поранешните две казниви дејствија (ако примал нови работници за време на штрајк или ако ги спречувал работниците да учествуваат во штрајкот – чл. 17, ЗШ/91) – сега постои само едно казниво дејствие, а тоа е она кога работникот кој организирал или учествувал во штрајк, организиран во согласност со закон, го стави во понеповолна положба од другите работници (чл. 264, ЗРО/05); •  од друга страна, пак, порано беа предвидени само две прекршочни одредби за работникот (кога тој ќе одбие соработка со работодавачот која има за цел да се обезбеди вршење на минимумот работа што обезбедува сигурност на луѓето или кога неоправдано ќе одбие да изврши налог кој има за цел извршување на некои меѓународни обврски што ги има државата – чл. 19, ЗШ/91) – додека сега се воведоа три нови казниви дејствија: (1) ако синдикатот, односно здруженијата на синдикатите, не најават штрајк; (2) ако започнат штрајк пред спроведување на постапка за мирење, предвидена со овој закон, односно пред спроведување на друга постапка за мирно решавање на спорот; и/ли (3) ако во писмото за најава на штрајк не ги наведат причините за штрајк, местото, денот и времето на почетокот на штрајкот (чл. 266, ЗРО/05). 3.

Во врска со ова, во октомври 2009, со четвртата измена на ЗРО (2005), 34.  Подоцна, беше донесен и посебен Закон за мирно решавање на работните спорови (2007) – Сл. весник на РМ, 87/07 – кој почна да се применува од 2008, и којшто, за жал, не наиде на добар одѕив во праксата. 51 се прецизира дека репрезентативноста на овие асоцијации, покрај за склучување на колективни договори, се определува и заради учество во трипартитни тела за социјално партнерство и трипартитни делегации на социјалните партнери (чл. 33, ЗИДЗРО/окт.09).