ДИГИТАЛЕН РЕЧНИК НА МАКЕДОНСКИОТ ЈАЗИК

Редовно балканските книжевности ни овозможуваат да откриеме вистински бисери.

Во текот на повеќе децении никогаш не успеав да откријам слика, идеја за да го овековечам мигот на изгубениот детски рај.

Татко ми нешто да открие, а на плодовите други да им се насладуваат.

Партискиот секретар на градот не спиеше по цели ноќи, откако се населија козите во градот, размислуваше, сакаше да открие од која глава е дојдена директивата за уништување на козите – од градот, републиката, федераци­ја­та или од братската социјалистичка заедница.

Не верувам дека би можеле да откријат.

Имено, не можел да открие дали тие „само поминуваат преку неа или дали во исто време вршат пропаганда за независна Македонија.“

„Што значи тоа, Филозофе?“, праша логотетот. „Самиот можеш да откриеш, господару, и самиот можеш да ја научиш уката на читање записи ини оком и духом.

„Со какви грижи се соочуваат несреќниците задолжени да им создаваат потешкотии и грижи на недолжните луѓе кои тргнале да откријат или да наѕрат барем од далеку во некој малечок дел од своето минатото?“

Дури откако мојот спроводник повторно реферираше, но овој пат погласно, дека го привел затвореникот, иследникот бавно се сврти.

Ете, да објаснам: тоа беше тој неизречен шепот што ми го донесе светлосниот бран за да ме разведри.

Можеби се плашиме дека што и да откриеме би се искористило против нас. (Како што сигурно и ќе се искористи, па тие стравови и не се баш неосновани).

Нејзината потрага, манифестирана преку потребата да открива, е вечна.

Од топлината оживува неговите прсти, огнето го загреваше во лицето и по колената, а неговите одблесоци веќе не можеа да откријат ни најдалечно прошмугнување наоколу.

Би можел да плови низ неа со својот поглед, би можел да се вивнува во сите нејзини неизмерни, незамисливи глобочини и да открива секое нејзино катче по бескрајот, исполнет до пребликнување од сите оние црвеникави допири на топлината по лицето, а пак да си остане отпуштен и така сосема, сосема мирен.

Змејко му ја отвори колку за една рака онаа другата врата, што водеше во работилницата, и го пушти и таму да открива.

- Добро, Срцка. Остави и јас сам да откријам нешто. Ова ми изгледа како раскажан филм кој треба да го гледам.

Сакаа да дознаат, да откријат, да го симнат велот на нејзината таинственост.

Приспособувајќи се на него, на гласот, Мусли бег лека полека сфати дека зборувањето се однесува на орлите, и воопшто на штавувањето и напрегнувајќи се да открие кој е тој што зборува стутулен понастрана од другите, е ли некој од неговите раетини или е туѓ, си помисли дека тоа може да биде добар изговор да се намами Арслан бег да не ги тера христијаните да му даваат сол па разврза за некој соколар што постапувал така, со сол што ги штавувал убиените птици, тоа било и поевтино и посигурно.

А и што ќе можев да откријам под капакот - продувани маки и надежи, богатство. искушенија, сјај, алчност, себичност, богопоклонство, незаконски чин, пакосничавост, грабеж, паѓање на возвишениот разум, семејна тајна -што?

И пак не можев да откријам чиј глас слушам. Прашав со кого зборам.

Две воздишки: - Престкажувам судбински настани.

Тој никогаш не лежел со тебе цела ноќ на плажата во Камакура, никогаш не ги слушал твоите кошмари, никогаш не чул како целото твое детство се менува под тие ѕвезди, се менува и се превртува, додека твојата детска уста се отвара да открие некое ново минато, секогаш она за кое тврдеше дека е реално и сосем вистинито.

Според неговата длабока, интуитивна логика, со која најчесто се спротивставуваше речиси на наследената инерција на фаталноста, настојуваше да открие некаква трајната закономерност, крај силните барабани на дијалектичката патетика на новите времиња, дека токму при падовите на империите, се отвора пандорината кутија на со векови потиснувани страсти, на идеалите на поданиците на Империите, на многубројните народи кои биле потчинети на една власт на чие чело бил императорот.

Едниот е, како да открие, против негова волја, што мисли другото човечко суштество, а вториот е - како да убие неколку стотици милиони луѓе за неколку секунди, без претходно предупредување.

Очите сѐ уште му прелетуваа од лице до лице, повиновни од секогаш, како да се обидуваат да откријат колку другите го презираат поради неговото понижување.

Единствена грижа му стана како да открие што е тоа што тие сакаат да им признае и потоа да го признае брзо, пред мачењето одново да почне.

Најпосле предизвикот да открие го надмина неговиот страв и тој ја пикна раката во џебот.

Но секогаш се будеше без да открие што е тоа: на некој начин, меѓутоа, тоа имаше некаква врска со она што го кажуваше Џулија пред да ја прекине.

Шо далак ве пугуди? се јавува Митра не можејќи да открие зошто се смеат.

Ја пие густата чорба, ѝ доаѓаат мевца и без да ги разџвакува, ги голта и се обидува да открие дали некој го заушил нејзиниот старец, дали не ќе проговори Чана дека и нему треба да му се тури од чорбата!

Требаше навреме да открие што црв имаше влезено во нејзиниот Костадин, уште кога почна да го алка местото околу селото, тогаш требаше да го врзи за гашникот, сега уште ќе си беа во тоа богато и мирно и топло и спокојно село.

На некоја од прелистуваните страници, Мајка, низ читањето, очекуваше да се појави некое зракче светлина, некоја надеж за да излезе од лавиринтот на осаменоста, да открие каде запрел Татко кога бил жив, а каде би можел сега тој да продолжи.

Сторив неколку чекори и се свртив надевајќи се прилично глупаво дека ќе успеам да откријам што видов.

Зоки и без тоа се плашеше по малку од Драган, зашто Драган беше некаков си извидник, а извидниците знаат да откриваат секакви тајни – а сега се исплаши и од другите деца, па се склупчи и рече: - Не сум јас. Нели нема да ме тепате?

О, што зборувам, зошто се занесувам?

Човекот треба да го сфатиш. А за да го сфатиш треба да откриеш каде извира и од каде истекува неговата убавина а од каде она другоно, грдоста?

ДЕЛ СУМ ОД ТВОЈОТ СВЕТ, МОЈАТА УБАВИНА Е ЗАМРЗНАТА ВО ТВОЕТО СРЦЕ, НА ДУШАТА ТИ СПИЕ МОЈАТА ЉУБОВ, А И МОЈАТА БОЛКА И МОИТЕ СОЛЗИ НЕ ТИ СЕ ТУЃИ...

Во суровата тишина луѓето се дават во сопствените солзи, а со секое менување на светлината може да откриеме по една тајна и да бидеме сѐ поблиску до вистинската љубов, за која не постои супститут.

Морам да го напишам тој соновник. Морам да откријам што сонува.

Пребарував и натаму во мислите, но никако да откријам со што сум можел толку да му се замерам на овдешниот режим па сега тој ми ги покажува своите грозни заби?

Додуша натрупаниот снег и едните и другите ги правеше приближно исти, само растреперената душа на Пелагија како да открија одвај забележлива разлика, некаков крцкот што не доаѓаше од тлото на земјата, туку негде од погоре, скоро знаеше кој ќе се појави со Танаско уште пред да се отвори вратата.

Вршејќи истрага околу ова убиство, властите успеале да откријат оружје и да ја откријат месната организација, а потоа, преку средства познати од времето на инквизицијата, успеале да ја откријат конспиративната мрежа на Организацијата во Штипска, Кратовска, Паланечка, Радовишка, Кумановска и Малешевска каза.