матица (ж.)
И Емин, што рипна во реката Дримот та чија матица брзо го свлечка бидејќи со невооружени врази, а пијан некогаш беше се спречкал.
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
Беше една дебела матица живот, натопена со највистинската густа и леплива тага, што не се признава.
„Белата долина“
од Симон Дракул
(1962)
Ројот од зрна го одвеа матицата на времето но каменот стои верно врз своите коски и чека на враќањето на митот.
„Липа“
од Матеја Матевски
(1980)
II Појдов во полето долапот стар да го видам кула од кристали матица што се рои небото од штурци што пее уште по сите ридја по сите брегови на соништата мои.
„Липа“
од Матеја Матевски
(1980)
Кој може да го заборави тој тропот воденички празник на звуците матица на плодовите.
„Липа“
од Матеја Матевски
(1980)
Пред да завлезам во матицата на реката од луѓе, која требаше да ме однесе кон центрите на Париз, се впуштив малку во оние квартови и улички под „Сакр кер“, пак под „Монмартр, каде што се продава најевтино, само без етикетирање на она што ќе го купиш.
„Патувања“
од Никола Кирков
(1982)
Тргнала сламка га, ја зафатила матицата и ја однела низ река.
„Добри мои, добар ден“
од Глигор Поповски
(1983)
Сакаме да ја прелажеме матицата од некое улиште. Ама не се јавува. Ни матица, ни улиште се јавува. 90
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
И дури се чудиме и нас, неосетно, нѐ позема матицата, нѐ повлекува надолу кон пругата.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
И лазиш ко ѕвиждалник по земјата, а на земјата мислиш дека поминала некоја речна матица и дека се покутнала, раскорнала, раскопачила и залејала.
„Пиреј“
од Петре М. Андреевски
(1983)
Методија ги дофаќаше предметите, се држеше да не тоне, но не излегуваше, туку мавташе со нозете, напињаше и гледаше да дојде до оглавот на магарето, да го фати, да го извлечка и него; но кога ќе му успееше да го фати за оглавот, матицата на водата ќе го зафатеше да го влечка и тој пак го отпушташе и фаќаше надолу.
„Јанsа“
од Јован Стрезовски
(1986)
Пример рибата: за да го продолжи своето потомство, во зависност од видот, исфрла од 15 илјади до 150 милиони икри годишно; матицата на пчелата за три години снесува околу три милиони јајца; жабата шест илјади годишно; и човекот непотребно се расфрлува: во изливот на семето исфрлува околу 200 милиони сперматозоиди.
„Јанsа“
од Јован Стрезовски
(1986)
Сите од останатите планети беа повикани на матицата Земја. Јас останав случајно!“
„Лек против меланхолија“
од Реј Бредбери
(1994)
Непроменлива во движењето, матицата ги повлече. Бавно и сепак сигурно ги носеше кон море на кое никогаш не ќе му го знаеме името.
„Пупи Паф во Шумшул град“
од Славко Јаневски
(1996)
Едното веќе ја наместило фирмата на старата готварница на Паско Бачо - „Пчела“, трговија со мед, матици и трутови; второто „Турс“, патувања и посредништво, работа во Нов Зеланд; третото „Зодијак“, што ни кажуваат ѕвездите, изработка на хороскопи.
„Бунар“
од Димитар Башевски
(2001)
Вслушувајќи се во таа бучава во којашто се тушираше сончевиот ден и во песната на славејчето, како да се најде повторно понесен од матицата на планинската река што синоќа го однесе во тврд сон, а утринава го повикува и тој да потече по своето корито на денот.
„Продавница за љубопитните“
од Мето Јовановски
(2003)
Додека влегуваше во собата беше како оние сосема нечујни облаци што залажуваат дека ништо не кријат, ништо не носат, но кога наближи и се истури на мене престорувајќи се речен брзак, и кога потоа ме зафати во врелата матица, богами го загубив здивот.
„Синот“
од Србо Ивановски
(2006)
Како кошаре се отворив
со матарка се премазав
да се помамиш по мирисот
да ми дојдеш
матицо моја
станав кревок и подгорен пергамент
мозаик незаштитен со песок
непрекриен со мрак
се оптегнав како апсида
за да стапнеш, конечно, во мене
со поглед вперен угоре
налик на реквием или псалм
одекот да ти биде
длабок.
„Ерато“
од Катица Ќулавкова
(2008)
________
21 Алузија на Аристофановата комедија Жаби, пишувана „за да се спаси Атина“ ( Српско издание на Матица Српска Белград 1978,93, Македонско издание на Три, превод на Весна Томовска)
22 Томас Стернс Елиот, “Чиста среда“, цитирано според Izbrane pesme, Beograd, Rad. 1977,69
Новогодишна елка
-псалм-
Ќе го донесеш и тој дел од светот
дома.
„Ерато“
од Катица Ќулавкова
(2008)
Неа ја разбија и ја раскашавија, претворајќи ја во мочурлив терен на неговата душа токму скриените матици на воспитувањето, непрекинатите предупредувања, почитувањето на волјата на татко му, потоа на учителите, професорите во жешовската гимназија, силната волја на реб Аба Апфелблум, но и на неговите професори од рабинската семинарија прочуените Шварц, Гејер и Аптовицер, тие планини од знаење на кои веќе како студент гледаше со стравопочит; со еден збор волјата на авторитетите што го формираа него и во крајна линија неговиот досегашен живот.
„Светилка за Ханука“
од Томислав Османли
(2008)
