железен (прид.)
Го тажат жените, променети во црни руби, а плачот - железен е бран."
„Сердарот“
од Григор Прличев
(1860)
За себе само ргај си за себе маки тргај си - нижи си ѓердан денови нижи си алки ковани, нижи си синџир железен околу вратот навезен!
„Бели мугри“
од Кочо Рацин
(1939)
Вешто како мачка Пенчо се искачи по железната ограда; остро ми потфрли: - Ајде, што чекаш? Воена музика?...
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
- Ангелија... Седеше в претрупана полутемна одаја на железен кревет и имаше златникаво зелени очи. Ѝ го подадов писмото и се наведнав над леѓенот во чија вода некаква ситна бубачка очајнички пливаше во круг.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Ќе правел железна гемија, ќе одел до онаа вода од кајшто извира сонцето.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Патуваа со мене над бездни, и јас не можев да чујам од железниот грмеж дали свири ветар во нивните празни усти.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Застана над железниот кревет и се загледа во бескрвното лице на ранетиот. „Боли?“ праша.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Да живеам и да стојам на ноќен дожд, да сум наведнат преку железната ограда на мостот, да сум со потопени очи во надојдените води.
„Две Марии“
од Славко Јаневски
(1956)
Кучињата се исправија и тргнаа кон селото како и секогаш - две со стадото, едно, со железен браник околу вратот, по нив.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Од зад железните решетки на шинтерската кола затрепери писокот на самата болка.
„Кловнови и луѓе“
од Славко Јаневски
(1956)
Но тој веќе го познаваше големиот железен сандак.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Се заврте и појде кон железните ребра, пак, уште еднаш, течејќи против текот на разбранетоста, шарена и густа река на луѓето. Како крмнак во густа и жива шума.
„Месечар“
од Славко Јаневски
(1959)
Како тежок железен чекан го удираа сега по глава особено последните зборови на Делчев: „Сенародното востание во 1903 ќе биде пребрзано...“
„Бојана и прстенот“
од Иван Точко
(1959)
Иване, сеќавам цел еден железен обрач дека се стега околу мене!
„Црнила“
од Коле Чашуле
(1960)
Тука има само една единствена мечта: да стигне под темелите на одвратниот молох што го крие злото во својот железен стомак.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Вклештена меѓу рабовите и железната рамка, таа го притискаше своето тешко тело во ѕидот и ја спречуваше светлината да продре во ќелијата.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
И, наеднаш, сиот тој свет од униформи и блескави бајонети се нурна кон зинатите железни крила од тврдината.
„Пустина“
од Ѓорѓи Абаџиев
(1961)
Нејзините железни делови просто му се вкопуваа во прстите.
„Белата долина“
од Симон Дракул
(1962)
Мислеше дека треба да биде мирен, најмирен денеска, кога од тоа зависеше дали ќе продолжи да биде гладен, и така пробиваше бесшумен нагоре, со едната рака постојано врз пушката, чиишто железни делови почнуваа да му се лепат за прстите од студот.
„Белата долина“
од Симон Дракул
(1962)
Третиот селанец, кого што Гоце го викна Стоица, го грабна Назлам-бега во своите железни прегратки и го врза.
„Гоце Делчев“
од Ванчо Николески
(1964)
