претсмртен (прид.)
Паралелно со нашата улица живееше, се давеше во грабливост и трешереше во претсмртен грч чаршијата - теснограда, безработна готова на детски бесмислености и ситни кражби.
„Улица“
од Славко Јаневски
(1951)
Утредента селаните го најдоа мртвото тело на арамијата, а неговиот бес што умира беспомошно го видоа во јатаганот: во претсмртниот час успеал да го закопа дополу во меката земја на ливадата на Бошка Манев.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
Момците го однесоа Бошка во една од одаите на неговиот конак и го оставија таму затворен заедно со неговиот претсмртен страв.
„Луман арамијата“
од Мето Јовановски
(1954)
„Се исправи без придржување, сама мина покрај нас, кои стоевме како ангелосани, и направи неколку чекори од ходникот до пијаното, огромно висока и непрепознатлива по неколкумесечното лежење во хоризонтала...“ ја опишува Марина Цветаева предсмртната средба на нејзината тешко болна мајка со пијаното.
„Љубопис“
од Анте Поповски
(1980)
Била преморена, нејзиниот од повремено минувал во несигурно трчање - гласник е што и по цена на животот се напнува со последна жиличка да му предаде на таборот на кој му припаѓа со душа претсмртна вест, да го избави од грижи или да го предупреди, битката сѐ уште тече.
„Тврдоглави“
од Славко Јаневски
(1990)
Сончевите зраци се пробиваа низ високите дрвја правејќи светли завеси од утринските испарувања на влажната земја, ширејќи мирис на печурки и папрат; разнобојните лисја на дрвјата се преливаа на светлината добивајќи прекрасна патина, претсмртна боја; клукајдрвците удираа по дрвјата и огласуваа немир; немир владееше и во кучињата: напињаа на ремениците со кои ги водеа манастирските слуги, душкаа по земјата и бараа да се ослободат, да оптрчуваат; повремено ќе заквичеа но слугите ги смируваа жулкајќи ги по главите, или удирајќи ги по муцките.
„Злодобро“
од Јован Стрезовски
(1990)
Замешаната крв што се слева од очните дупки на јунаците во медни оклопи, додека во расечената зеница им ’рти ново семе, ја руменее реката, и бојниот извик, и претсмртниот ропец дополнуваат, заминуваат вплетени меѓу брановите – гордиот гнев на убиените што го надминале хибрисот, сега споен, белобрадиот ветеран и огненото момче, во вечната прегратка на Хароновите води.
„Слово за змијата“
од Александар Прокопиев
(1992)
Навистина, си изгледам буденброковски во сивото, сомотско куќно палто на татко ми, готов да го отпочнам разоткривањето на возбудливите моменти од семејната хроника, поткрепени со пожолтените фотографии, преполнети полици на библиотеката, заладеното вино во посребрените чаши: Убиството на прадедото Хаџи-Васков, прикажано во вечерашнава верзија со посебен нагласок на величествениот предсмртен гест кон атентаторот, - „Нека ти е простум, синко, ни самиот не знаеш што правиш“, ја тера Ева III, да ме стисне за рацете, а штом минувам на единствената љубовна приказна за Ѓорѓи, непокорниот син на Прокопија и српската учителка, мојата ноќна посетителка, сѐ уште цврсто држејќи ме за рацете, клекнува пред фотелјата и оддолу, ги впива секој збор во ширум отворените очи.
„Слово за змијата“
од Александар Прокопиев
(1992)
Еден толку несмасен човек беше тој мајсторот, а брат ми имаше сличен оторбешен изглед на лицето: таков го виде мојата предсмртна пакост.
„Балканска книга на умрените“
од Мето Јовановски
(1992)
Пред инвалидизираниот инструмент немаше микрофон, а два или три тона кои можеа да се извлечат од пианото ми зазвучија како предсмртни ропец на Луис Амстронг.
„Слово за змијата“
од Александар Прокопиев
(1992)
И тоа беше сѐ што се знаеше, оти второто ливче од претсмртните сочиненија на отец Мида беше нецелосно, а последната реченица незавршена.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
И мислев дека ослободен сум, но не куртулив; заповед добив од Писмородецот, утре, кога библиотеката во семинаријата ќе биде отклучена, да влезам, и, кога Граматикот ќе излезе надвор, со црно мастило, мастило на злобата негова, да ги потурам ливчињата претсмртни на отец Мида.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
Во претсмртните ливчиња на отец Мида стои, од збор до збор: „Каде и да застанев, тој ме гледаше, оти беше на сферичната купола, како да е искачен на небото, од каде сѐ се гледа; ме гледаше и како да сакаше да каже: не можеш да се сокриеш, да избегаш, да куртулиш од мене.
„Папокот на светот“
од Венко Андоновски
(2000)
Во завршената сцена на „Гладијатор“, римските легионери, собрани околу мртвото тело на Максимус (кој сепак успеа да одржи импресивен претсмртен говор за правата на поединецот), хорски почнуваат да ја пеат американската химна; камерата во гор-план ги фаќа поединечно нивните лица, благородни и решителни како на членовите на шампионската рагби екипа.
„Човекот со четири часовници“
од Александар Прокопиев
(2003)
Смрта не е ништо таа е природна, па јас можам да се справам со неа, ама ова горест... ова чудо од измачение на камбаните кои предсмртно биеа во мене сотрувајки ме до последно зрнце... јас не се гледав повеќе себе..... само некоја земска восочна фигура врвеше низ песпатот, тркалајќи се во густиот снег...
„Ветришта“
од Радојка Трајанова
(2008)
Од секаде се слушаа споулавени, диви, претсмртни крикови на ужас и уплав и помош од никаде.
„На пат со времето“
од Петре Наковски
(2010)
Во тој случај, тој ќе им плука во бунарите и сите ќе ги зарази со чума и сите тие во претсмртното стенкање ќе заборават на рајот.
„Црни овци“
од Катица Ќулавкова
(2012)
Сенките ја играат својата претсмртна игра.
„Записки“
од Милчо Мисоски
(2013)
Ранетиот Гарибалди се мачи да не офне оти во Пиза озборувањето е прилично распространет спорт и од едно обично офкање мигум се прави претсмртен вресок.
„Светилничар“
од Ристо Лазаров
(2013)
Кога си заминал градоначалникот, следниот беседник на закопот на Русо истакнал дека неговиот претсмртен прекор кон Динкинс не бил од Русовото енциклопедиско познавање на политичкото говорништво во осумнаесеттиот век.
„Како да се биде геј“
од Дејвид Халперин
(2019)
